Polska odzyskała bezcenny średniowieczny rękopis. Rosjanie go wywieźli

Posłuchaj

Zrabowany w czasie wojny średniowieczny rękopis wróci do Polski : relacja Doroty Piotrowskiej (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Władze Saksonii zdecydowały się na zwrot do Polski średniowiecznego rękopisu, który pochodził ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie. Do Niemiec dzieło trafiło przez pomyłkę. Rosjanie odesłali je, gdyż uznano, że to część zbiorów drezdeńskich zarekwirowanych w 1946 r. przez władze radzieckie.

Manuskrypt został zidentyfikowany w katalogu elektronicznym zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Dreźnie. Odkrył go tam jeden z polskich naukowców podczas prowadzonych prac badawczych i poinformował o tym polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. - Na podstawie tych informacji zebraliśmy dokumenty potwierdzające zarówno tożsamość zabytku, jego historię oraz jego przynależność do polskich zbiorów. Następnie przedstawiliśmy stronie niemieckiej - relacjonuje procedurę Elżbieta Rogowska, naczelnik Wydziału Strat Wojennych ministerstwa.

Naczelnik podkreśliła, że zarówno władze biblioteki jak i landowe odniosły się do wniosku restytucyjnego bardzo poztywnie i bardzo szybko, bo po niespełna kilku miesiącach zapadła decyzja o zwrocie.

- Będzie sporą atrakcją i postaramy się, żeby zaraz po powrocie został pokazany zwiedzającym Bibliotekę Narodową - powiedziała minister Małgorzata Omilanowska.

Powstały w pierwszej połowie XV w. liczący 212 kart, zawierający pisma teologiczne łaciński rękopis Sermone scripti należał do zbioru biblioteki wikariuszy przy kolegiacie w Wiślicy i był tam przechowywany aż do początku XIX w. Następnie trafił do Biblioteki Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, skąd po upadku Powstania Listopadowego, został zagrabiony przez władze carskie wraz innymi kolekcjami bibliotecznymi i włączony do Carskiej Biblioteki Publicznej.

Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej, na mocy Traktatu Ryskiego z 1921 r., niemal wszystkie wywiezione do Petersburga rękopisy zostały zwrócone Polsce, w tym rękopis Sermone scripti. W zbiorach Biblioteki Narodowej rękopis pozostał do listopada 1944 r., kiedy to najprawdopodobniej został wywieziony wraz z innymi zbiorami Biblioteki Narodowej do Grabicza i trafił do Moskwy, zasilając zbiory ówczesnej Biblioteki im. Lenina. W 1958 r. manuskrypt został omyłkowo rewindykowany z Moskwy do biblioteki w Dreźnie.
Dzięki staraniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz dokumentacji zgromadzonej w ministerstwie do kraju powróciło kilkadziesiąt cennych obiektów, w tym m.in.: bezcenne dzieło Francesco Guardiego „Schody pałacowe”, obraz Aleksandra Gierymskiego „Żydówka z pomarańczami”, obrazy Juliana Fałata „Przed Polowaniem w Rytwianach” i „Naganka na polowaniu w Nieświeżu”.

IAR, fc