Jedyny taki zryw. 97. rocznica Powstania Wielkopolskiego

Posłuchaj

Inscenizacja przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Przyjazd artysty zapoczątkował jedyny na ziemiach polskich zryw niepodległościowy zakończony zwycięstwem. Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 r. w Poznaniu i było największym zrywem niepodległościowym na terenie zaborów, zwieńczonym zwycięstwem. Dzięki niemu mieszkańcy Wielkopolski odzyskali wolność, a ziemie stanowiące kolebkę państwowości wróciły do Polski.

Inscenizacja w Poznaniu

W sobotnie popołudnie na poznańskim Dworcu Letnim zebrały się tłumy poznaniaków, by - tak jak niemal 100 lat temu - witać wybitnego pianistę i polityka. Ignacy Jan Paderewski, w którego rolę od 12 lat wciela się aktor Edmund Dudziński, wjechał na dworzec zabytkowym wagonem ciągniętym przez parowóz.

Na powitanie zebrani odśpiewali wspólnie Mazurka Dąbrowskiego, po czym Paderewski pozdrowił zebranych i po raz kolejny przemówił do tłumu, wzywając do walk o niepodległą Wielkopolskę i Polskę.

- Pozdrawiam was Wielkopolan, żeście zawsze godni byli i znakomicie działali w XIX w. w pracy organicznej, gospodarczej i byliście zawsze przykładem dla wszystkich w czasie zaborów. Byliście znakomitymi gospodarzami i Polakami. Wzywam wszystkich do budowy wolnej, zgodnej ze wszystkimi Polski. Polski chłopów, robotników, inteligentów – Polski od Tatr do morza – mówił do zebranych, słowami Paderewskiego, Dudziński.

Przyjazd Paderewskiego zakończył koncert pieśni patriotycznych i kolęd w wykonaniu Poznańskiego Chóru Nauczycielskiego im. Ignacego Paderewskiego, który zorganizował inscenizację.

Co możemy zrobić dla Polski?

Obecna na inscenizacji Maria Klementowska podkreśliła, że w jej domu historia i tradycja powstańcza zawsze były obecne. - Mój tata uczył mnie historii w domu i właśnie od ojca dowiedziałam się najwięcej. On całe młode lata spędził na wojnie. Już w 1914 r. został wcielony do armii pruskiej, kiedy wyszedł był 1918 r. i rozpoczynało się powstanie – powiedziała.

- Teraz mnie dziwi, że młodzi ludzi tylko pytają: "a co ja będę z tego miał?". Ja wtedy im zadaję pytanie: "a wy co właściwie zrobiliście dla ojczyny?". Odpowiadają, że właśnie nic - im wszystko się należy, i ja tego nie jestem w stanie zrozumieć. Nawet ludzie z wyższym wykształceniem nie mają o tym żadnego pojęcia, mnie to aż boli – dodała.

Plan oficjalnych uroczystości

Oficjalne uroczystości rocznicowe odbędą się w niedzielę. Wojewoda wielkopolski Zbigniew Hoffmann złoży wraz z Towarzystwem Pamięci Powstania Wielkopolskiego kwiaty pod głazem ku czci Powstańców Wielkopolskich na poznańskiej Cytadeli. W powstańczej kwaterze znajdują się mogiły bohaterów tamtych dni, m.in. dziennikarza Romana Wilkanowicza, byłego więźnia niemieckiego obozu jenieckiego kaprala Vincenzo Cittadiniego oraz holenderskiego oficera - porucznika Józefa Moellenbrocka.

Następnie wojewoda wspólnie z władzami samorządowymi uczci pamięć powstańców na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan przy grobie pierwszego dowódcy powstania - generała Sławomira Taczaka. Centralne uroczystości rozpoczną się o godz. 11. przy Pomniku Powstańców Wielkopolskich. Stamtąd wyruszy przemarsz do poznańskiej Fary, gdzie odprawiona zostanie msza.

Atrakcyjnie o historii

- W tym roku chcemy zaproponować wiele atrakcji także na poznańskim Placu Wolności. Stanie tam interaktywny hologram Powstańca witający gości. W namiocie historycznym będzie można otrzymać pamiątkową legitymację powstańczą oraz zrobić sobie zdjęcie - albo w formie klasycznej, do domowego albumu, albo w formie elektronicznej – przekazał marszałek województwa wielkopolskiego Marek Woźniak.

Na placu pojawi się także krwiobus, gdzie w hołdzie bohaterom można będzie oddać krew. Jednym z nowych elementów obchodów rocznicowych będzie także Bieg Powstania Wielkopolskiego, którego szlak wyznaczą miejsca związane z powstańczymi walkami. Zawodnicy wyruszą dokładnie o godz. 16.40, czyli w godzinę rozpoczęcia walk – wtedy też na 1 minutę zatrzymają się w Poznaniu wszystkie miejskie autobusy i tramwaje.

Podróżni, którzy będą jechać w niedzielę Kolejami Wielkopolskimi, będą mogli w pociągach obejrzeć prezentację z programem obchodów, a przez konduktorów zostaną oznaczeni powstańczymi kokardami. Także w niedzielę z Dworca Letniego w Poznaniu odjedzie w trasę wokół miasta zabytkowy pociąg forteczny z wolsztyńskiej parowozowni o nazwie „Twierdza”. Wraz z grupą rekonstrukcyjną podróżować będzie wojewoda wielkopolski.

Powiązany Artykuł

Droga do Niepodległej

Uroczystości rocznicowe odbędą się także w poniedziałek w Warszawie. W południe, w intencji powstańców wielkopolskich zostanie odprawiona msza św. w Kościele oo. Dominikanów. Następnie zaplanowane są uroczystości przy Grobie Nieznanego Żołnierza i na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Wielkopolska wyzwolona

27 grudnia 1918 r. poznaniacy gromadzili się pod budynkiem Bazaru, w którym zatrzymał się Paderewski. Niemcy zorganizowali kontrpochód, jego uczestnicy zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej - legalnej polskiej władzy państwowej, uznanej przez Polski Sejm Dzielnicowy.

W pierwszym okresie walk powstańczych, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część Poznania. Ostatecznie miasto zostało wyzwolone 6 stycznia, kiedy to przejęto lotnisko Ławica. W polskie ręce wpadło kilkaset samolotów. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.

Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze podpisany pomiędzy Niemcami a państwami Ententy 16 lutego 1919 r. W myśl jego ustaleń front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych.

Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 r. traktat wersalski, w wyniku którego do Polski powróciła - z wyjątkiem skrawków - prawie cała Wielkopolska. Powstanie zakończyło się sukcesem.

IAR, PAP, bk