Józef Bohdan Dziekoński – autor opowieści niesamowitych
– Dziekoński interesował się sprawami magnetyzmu, okultyzmu, alchemii – mówił dr Andrzej Niewiadomski na antenie Polskiego Radia. Z tej fascynacji romantyka do mistyki zrodziły się jedne z pierwszych dzieł polskiej literatury fantastycznej.
2024-02-07, 05:40
208 lat temu, 7 lutego 1816 roku urodził się Józef Bohdan Dziekoński, pisarz, romantyk, prekursor polskiej literatury fantastycznej.
Romantyczny buntownik
Józef Bohdan Dziekoński był synem szanowanego pedagoga, Tomasza Dziekońskiego. Wiedza ojca nie wystarczyła jednak na poskromienie Józefa, który był krnąbnym młodzieńcem i stale szukał sposobu do łamania reguł.
W młodości Dziekoński wziął udział w powstaniu listopadowym, później studiował w Królewcu i Dorpacie. Po studiach powrócił do rodzinnego miasta, gdzie stał się jedną z najważniejszych postaci warszawskiej cyganerii. Skupił się na działalności literackiej, ale nie wyrzekł się natury bojownika o wolność narodu. To stało się przyczyną jego emigracji. Był członkiem tajnych organizacji niepodległościowych i z powodu zagrożenia dekonspiracją musiał uchodzić z kraju do Paryża.
– Tam poznał Adama Mickiewicza i stał się jednym z najzagorzalszych zwolenników Andrzeja Towiańskiego – mówił dr Andrzej Niewiadomski w audycji Krzysztofa Adamskiego.
REKLAMA
Posłuchaj
Dziekoński lubił w swoich dziełach kreować postacie bohaterów bajronicznych: samotników, mistyków i nonkonformistów. Taki był sam autor. Zmarł w nędzy i samotności 3 lipca 1855 roku w Paryżu.
Przedstawiciel cyganerii warszawskiej
Józef Bohdan Dziekoński wspólnie z Romanem Zmorskim, Sewerynem Fillebornem, Sewerynem Sierpińskim i Włodzimierzem Wolskim tworzył nieformalną grupę literacką, zwaną cyganerią warszawską.
Jej nazwa jest ścisle powiązana ze sposobem życia młodych poetów i pisarzy, którzy gardzili mieszczańskim życiem, nie przywiązywali najmniejszej wagi do ubioru oraz spędzali czas przesiadując na nadwiślańskim brzegu lub w karczmie. Ich zainteresowania krążyły wokół etnografii i zwyczajów ludu polskiego, a letnią porą uwielbiali wędrować przez mazowieckie pola i wsie, gdzie szukali inspiracji.
Dziekoński i kamień filozoficzny
Za najważniejsze dzieło Dziekońskiego uznaje się powieść historyczną "Sędziwój". Inspiracją do jej stworzenia były losy alchemika Michała Sędziwoja, żyjącego na przełomie XVI i XVII wieku.
REKLAMA
– Powieść porównywana jest niekiedy do "Fausta" Goethego, jest zjawiskiem unikatowym w polskiej krajowej prozie romantycznej. W tragicznej historii o człowieku poszukującym kamienia filozoficznego, który zapewnia nieśmiertelność, słychać echa okultystycznych traktatów – wyjaśniał gość audycji z 1987 roku. –Powieść Dziekońskiego jest magicznym, fantastyczno-historycznym moralitetem o człowieku nieśmiertelnym.
Powiązany Artykuł
Michał Sędziwój i kamień filozoficzny
"Sędziwój" jest charakterystycznym przykładem "opowieści niesamowitych" Dziekońskiego, które czerpią z nurtu czarnego romantyzmu, silnie eksponującego wątki grozy i tajemnicy.
Józef Dziekoński poza "Sędziwojem" za swojego życia opublikował jeszcze tylko jedną powieść. Były to późniejsze "Spomnienia i marzenia Bogdańskiego". Pozostawił po sobie szkice planowanych utworów, ale niestety wszystkie z nich nakazał spalić po swojej śmierci.
bm/sa
REKLAMA
REKLAMA