"Wszechświat rozszerza się coraz szybciej". Nagrody Nobla z fizyki w ciągu ostatniej dekady. Jakie odkrycia nagrodzono? [DOKUMENTACJA]

Posłuchaj

Dziś poznamy laureata nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Relacja Rafała Motriuka (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Pracujący w USA Brytyjscy naukowcy są laureatami tegorocznej nagrody Nobla w dziedzinie fizyki. Wyróżniono ich za badania nad egzotyczną materią w świecie kwantowym. Laureaci to David Thouless, Duncan Haldane i Michael Kosterlitz; o ich wyróżnieniu poinformowała w Sztokholmie Królewska Szwedzka Akademia Nauk.

“Za teoretyczne odkrycia topologicznych przemian fazowych i topologicznych stanów materii” - uzasadnił decyzję sekretarz Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk Göran K. Hansson.

Komitet Noblowski podkreśla, że szczegółowe zrozumienie zmian stanu skupienia materii na poziomie atomów, a także wiążącej się z tym matematyki jest niesłychanie istotne na przykład dla elektroniki.

Nobliści opublikowali wyniki swych badań w latach 80. i były one inspiracją dla całych pokoleń uczonych. Odkrycia laureatów mogą pomóc w konstruowaniu nowych materiałów i nowej elektroniki. Być może nawet nowej generacji wydajnych i bezpiecznych komputerów, tak zwanych komputerów kwantowych.

ZOBACZ KTO ZDOBYŁ NAGRODĘ NOBLA Z FIZYKI W POPRZEDNICH LATACH:

2015 - Takaaki Kajita i Arthur B. McDonald zdobyli Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki za odkrycie oscylacji neutrin - co dowodzi, że te cząstki elementarne mają masę.

2014 - Nobla dostali trzej twórcy niebieskiej diody LED – Japończycy Isamu Akasaki i Hiroshi Amano oraz Shuji Nakamura z USA, dzięki którym energooszczędne i trwałe świecące diody zastępują żarówki i świetlówki.

2013 - nagrodę przyznano Brytyjczykowi Peterowi Higgsowi i Francois Englertowi (Belgia), których teoria wyjaśnia, skąd się bierze masa. Słuszność teorii potwierdziło odkrycie w 2012 roku bozonu Higgsa, znanego też "boską cząstką". Prace noblistów uzupełniły teorię nazywaną Modelem Standardowym.

2012 - Nobla otrzymali: Francuz Serge Haroche i Amerykanin David J. Wineland, którzy niezależnie od siebie wynaleźli metodę pomiaru pojedynczych cząstek oraz manipulowania nimi bez zmiany ich kwantowej natury. Ich odkrycie przybliża nas do budowy komputerów kwantowych.

2011 - nagrodę otrzymali Amerykanin Saul Perlmutter, Australijczyk Brian P. Schmidt i Adam G. Riess z USA, którzy odkryli, że Wszechświat rozszerza się coraz szybciej, mimo że przewidywano, iż tempo ekspansji maleje. Ustalili to obserwując światło odległych supernowych.

2010 - nagrodzeni zostali pochodzący z Rosji, a pracujący w Wielkiej Brytanii Andre Geim i Konstantin Novoselov za odkrycie grafenu - nowej postaci węgla, która jest najcieńszym i najbardziej wytrzymałym znanym materiałem.

2009 - nagrodę otrzymał Charles K. Kao (Chiny/Wielka Brytania) za przełomowe osiągnięcia dotyczące transmisji światła we włóknach optycznych oraz Willard S. Boyle (Kanada/USA) i George E. Smith (USA) za wynalezienie półprzewodnikowego obwodu obrazującego - sensora CCD.

2008 - nagrodę podzielono między Amerykanina japońskiego pochodzenia Yoichiro Nambu oraz Makoto Kobayasiego i Toshihidę Maskawa z Japonii. Prace laureatów dotyczyły budowy materii i całego Wszechświata.

2007 - Francuz Albert Fert oraz Niemiec Peter Gruenberg zostali nagrodzeni za odkrycie zjawiska gigantycznego magnetooporu (w skrócie GMR) niezależnie od siebie, w 1988 roku. Dzięki ich badaniom możliwa stała się radykalna miniaturyzacja twardych dysków, stosowanych m.in. w laptopach oraz w niektórych odtwarzaczach muzycznych.

2006 - nagrodę otrzymali amerykańscy astrofizycy: John C. Mather i George F. Smoot. Nagroda przyznana została za badania, które spoglądają wstecz - na młodość naszego Wszechświata i czynią wysiłki, aby zrozumieć narodziny galaktyk i gwiazd.

PAP/agkm