Kultowe miejsce polskiego sportu i najważniejszy obiekt powojennej historii - Stadion X-lecia

2 sierpnia 1958 roku na tym obiekcie zjawiło się ponad 100 000 osób. Miało to miejsce na meczu lekkoatletycznym Polskiego Wunderteamu z reprezentacją USA. Do dzisiaj jest to największa liczba kibiców oglądająca zmagania lekkoatletów w historii świata.

Sztandarowy obiekt komunizmu - Stadion X-lecia

Przed drugą wojną światową Polska nie posiadała stadionu narodowego. Już po wojnie, w roku 1953 roku został ogłoszony konkurs na budowę nowego obiektu sportowego na miarę nowych, komunistycznych czasów. Wygrał go zespół architektów pod kierunkiem Jerzego Hryniewieckiego. Prace ruszyły bardzo szybko. Do podbudowy korony stadionu oraz wału pod przyszłe trybuny użyto gruzów ze zniszczonej wojną Warszawy.

Stadion posiadał pełnowymiarowe boisko piłkarskie. Wokół płyty została usytuowana 8-torowa bieżnia lekkoatletyczna o długości 400 metrów. Trybuny były zaprojektowane na 71 000 osób siedzących na drewnianych długich ławkach. Wokół stadionu znajdowały się parkingi dla 900 aut.

Tak o otwarciu tego stadionu pisał ówczesny Przegląd Sportowy:

„Jak co roku sportowcy polscy z radością witać będą Święto Odrodzenia. Jak zwykle wezmą oni udział w uroczystościach, tworząc podczas defilady barwny, roześmiany pochód. Rok temu właśnie z okazji Święta 22 Lipca, został oddany sportowcom do użytku Stadion Dziesięciolecia w Warszawie”.

Zabawy władz komunistycznych

Ideą budowy było wykreowanie miejsca, gdzie władze komunistyczne mogłyby się bratać ze społeczeństwem. Stadion stał się miejscem spotkań z narodem. Musiał był symboliczny.

I był. Otwarty jedenaście lat po opublikowaniu komunistycznego Manifestu Lipcowego. Odbywały się na nim dożynki, gdzie partia jednoczyła się z ludem. Na stadionie odbyło się między innymi spotkanie z Walentiną Tiereszkową, radziecką kosmonautką. Z założenia miały się na nim odbywać także wielkie wydarzenia sportowe.

Zarządzający obiektem, aby sprostać wymaganiom epoki, wpadali czasami na ciekawe pomysły. Ktoś w zimie zaczął dosadzać trawę na płycie. Aby przez zimę zachowała się ona na boisku, postanowiono ją chronić. Dyrekcja kazała nakryć murawę gałęziami sosen i modrzewi. Na wiosnę, przez miesiąc wyjmowano igły z trawy. Aby stadion kojarzył się z najlepszymi na świecie wynikami postanowiono bieżnię 100-metrową skrócić o dwa metry. Na szczęście ten chytry plan wyszedł na jaw i bieżnia była wymiarowa.

Zawody sportowe, rekordy świata

1 i 2 sierpnia 1958 roku odbył się na stadionie mecz lekkoatletyczny Polska – USA. Było to pierwsze spotkanie pomiędzy tymi drużynami w historii. Nasza reprezentacja lekkoatletyczna do tego meczu wygrała 14 kolejnych pojedynków z innymi reprezentacjami. Dzięki takim wspaniałym rezultatom lekkoatletyka urosła w tamtych czasach do rangi sportu narodowego. W rywalizacji mężczyzn przegraliśmy 115 do 97. Panie wygrały 54 do 52.

W trakcie zawodów padły dwa rekordy świata. Jerzy Chromik ustanowił nowy rekord na 3000 m z przeszkodami. Uzyskał 8 minut i 32 sekundy. Drugi rekord jest do dzisiaj nie pobity. Pojemność stadionu określana była na poziomie 71 000 miejsc siedzących. Nie liczono miejsc stojących. Drugiego dnia zawodów, 2 sierpnia, weszło na obiekt ponad 100 000 fanów. Nigdy i nigdzie indziej, do dnia dzisiejszego, nie oglądało tylu ludzi jakichkolwiek zawodów lekkiej atletyki.

Zapomniano o piłkarzach

Wszystko musiało być duże. Efektowne, dające ludowi pracującemu miast i wsi wrażenie przepychu i dobrobytu. Kto w takich warunkach myślał o piłkarzach? Szatnie usytuowano w odległości 10 minut marszu z płyty boiska. A przerwa w meczu to 15 minut. Wybrnięto z tego w ten sposób, że na tym stadionie wyjątkowo przerwa trwała prawie pół godziny.

• Halina Konopacka - pierwsza polska złota medalistka olimpijska
• Montreal 1976. Srebrny medal olimpijski uznany za porażkę

Stąd tak mało ważnych spotkań było rozgrywanych na tym obiekcie. Dla komunistów nie było przeszkód. W dniu otwarcia Stadionu X-lecia odbył się mecz reprezentacji miast Warszawy i Katowic, wtedy Stalingrodu. Nie mogło być inaczej. Wygrał zespół z miasta nazwanego na cześć komunistycznego tyrana 2:1.

Ostatnim meczem rozgrywanym na tym obiekcie był mecz z Finlandią, 17 kwietnia 1983 roku. Było to spotkanie w ramach eliminacji do mistrzostw Europy w 1984 we Francji. Gole zdobyli Włodzimierz Smolarek i Paweł Janas. Niestety, Janas pokonał naszego bramkarza Józefa Młynarczyka. I to była ostatnia bramka strzelona na tym obiekcie w oficjalnym meczu piłki nożnej.

Szpetne targowisko

Od 1983 roku budowla niszczała. Próbowano ratować sytuację organizując na niej różnego rodzaju zjazdy. Nie poprawiły one sytuacji. Zorganizowano na stadionie i jego koronie Jarmark Europa. Największy i najbarwniejszy bazar na naszym kontynencie. Handlowano wszystkim, ale obiekt popadał w coraz większą ruinę.

Cytując za dzieńdobrywarszawo.pl:

„Jarmark był największym bazarem w Europie, na zakupy przyjeżdżały tu osoby z całej Polski, kupował tu każdy warszawiak. Na stadionie można było zdobyć chyba wszystko. Mieszały się tu narodowości, kultury. To tutaj warszawiacy po raz pierwszy próbowali egzotycznych dań chińskich czy wietnamskich. Oprócz oficjalnego handlu, na stadionie funkcjonował też tzw. drugi obieg, w którym sprzedawano nielegalne produkty – broń, narkotyki i podrabiane produkty. Tych ostatnich było naprawdę sporo – na targowisku zarekwirowano w sumie aż 10 milionów pirackich kaset i płyt”.

6 września 2008 roku, ówczesny minister sportu i turystyki Mirosław Drzewiecki oficjalnie zamknął Stadion Dziesięciolecia.

Jak feniks z popiołów

18 kwietnia 2007 roku przyznano Polsce oraz Ukrainie organizację Mistrzostw Europy 2012 w piłce nożnej. Zapadła decyzja o budowie Stadionu Narodowego. Postanowiono wybudować go na miejscu zdewastowanego stadionu X-lecia. Prace przy budowie trwały od 2007 do roku 2011.

Uroczyste otwarcie odbyło się 29 stycznia 2012 roku. Rozegrane zostały na nim trzy mecze fazy grupowej mistrzostw. Zagrała w nich Polska, notując dwukrotnie wynik 1:1, z Grecją oraz Rosją. Trzecim był mecz Grecji z Rosją. Zakończył się wynikiem 1:0. W ćwierćfinale Portugalia pokonała 1:0 Czechy. W półfinale Włochy wygrały z Niemcami 2:1. Od czasu mistrzostw Europy stadion jest głównym obiektem reprezentacji Polski w piłce nożnej.

Teraz wszyscy możemy cieszyć się jednym z najnowocześniejszych stadionów na naszym kontynencie. Aby na siebie zarabiał przystosowany jest do organizacji wielu rodzajów zawodów sportowych. Można na nim oglądać koncerty, a także organizować różnego rodzaju zjazdy. Czyli w założeniach spełnia te, które zostały postawione przez twórców nieistniejącego już Stadionu Dziesięciolecia.

AK