Powstanie Warszawskie, 9 września 1944. "Wytrzymałość żołnierzy u kresu możliwości"

40. dzień Powstania Warszawskiego. O godz. 9 rano zamilkły strzał. Na dwie godziny ogłoszono zawieszenie broni. W tym czasie na wezwanie Czerwonego Krzyża stolicę opuszczają cywile - w ciągu dwóch dni blisko 8 tysięcy osób.

2025-09-09, 07:45

Powstanie Warszawskie, 9 września 1944. "Wytrzymałość żołnierzy u kresu możliwości"
Cywilni mieszkańcy stolicy opuszczają miasto. W drodze do obozu przejściowego w Pruszkowie. . Foto: Bundesarchiv/Wikipedia/domena publiczna

Całkowita bezsilność

Posłuchaj

- Ciągle wspominam sytuacje całkowitej bezsilności, kiedy nie dało się komuś pomóc - mówiła Maria Stypułkowska - Chojecka ps. Kama. (PR, 2014) 1:32
+
Dodaj do playlisty

 

Od rana trwa kolejne natarcie na Śródmieście-Północ. Ciężkie walki toczą się w rejonie ul. Brackiej, Nowego Światu, Chmielnej. Kolejny raz szturm nieprzyjaciela naciera na linii Królewskiej - Grzybowskiej - Towarowej. Krytycznie sytuację ocenia gen. Tadeusz Bór-Komorowski: "Sytuacja na Śródmieściu-Północ ulega pogorszeniu. Wytrzymałość żołnierza u kresu możliwości. Obrona miękka - dezercja. Beznadziejne położenie. Tracimy dużo terenu (...). W razie pęknięcia obrony Śródmieścia-Północ może nastąpić rzeź ludności i żołnierzy". 

Serwis specjalny poświęcony powstaniu warszawskiemu:

Serwis Powstanie Warszawskie

Zmasowany ostrzał bombowy

Tego dnia niemiecka artyleria prowadziła zmasowany ostrzał Czerniakowa i południowego Śródmieścia. Nieprzyjaciel używał m.in. wieloprowadnicowych wyrzutni rakietowych Nebelwerfer o dużej sile rażenia. Powstańcy i ludność cywilna nazywała tę śmiercionośną broń "szafami" lub "krowami" ze względu na charakterystyczny odgłos. Przed skutkami przestrzegał powstańczy plakat "Gdy krowa ryczy nie stać w bramie". Stolicę atakowały niemieckie bombowce nurkujące Junkers Ju-87 zwane "sztukasami".


Posłuchaj

- To dla wszystkich były niezwykle trudne chwile - wspomina wyjście z miasta swojej rodziny Zdzisław Sobociński ps. Wojciech. (PR, 2014) 2:16
+
Dodaj do playlisty

 

Tymczasem na Górnym Mokotowie oddziały "Baszty" dokonują ofensywy, dzięki której udaje się opanować tereny między al. Niepodległości, ul. Narbutta i Fałata, a także obszar zamknięty ulicami Pilicka - Wężyka - Wielicka. Podczas walk przy ul. Książęcej poległy m.in. Zofia Kasperska "Wanda" i Halina Kostecka-Kwiatkowska "Halusia" - sanitariuszki Batalionu AK "Zośka".


Posłuchaj

Na wniosek Polskiego Czerwonego Krzyża Niemcy zgadzają się na ewakuację ludności cywilnej. Cykl "Dni Walczącej Stolicy" Władysława Bartoszewskiego. (RWE, 1984) 15:47
+
Dodaj do playlisty

 

Negocjacje o ewakuacji cywili

Kolumna wysiedleńców z Warszawy, pierwsza połowa września 1944 r., fot. Wikipedia/domena publiczna Kolumna wysiedleńców z Warszawy, pierwsza połowa września 1944 r., fot. Wikipedia/domena publiczna

Tego dnia mają miejsce rozmowy między przedstawicielami dowództwa powstańczego, podpułkownikiem Franciszkiem Hermanem i porucznikiem Alfredem Korczyńskim a reprezentującym Niemcy gen. Heinzem Rohrem. Strona polska negocjuje dalszą ewakuację ludności cywilnej, a także rannych żołnierzy oraz wydanie niemieckich jeńców. Rohr proponuje rozpoczęcie rozmów kapitulacyjnych przy założeniu traktowania powstańców jako jeńców wojennych. 

Źródło: Polskie Radio


Polecane

Wróć do strony głównej