100 lat traktatu ryskiego. Specjalna wystawa i ścieżka zwiedzania Zamku Królewskiego

Powiązany Artykuł

Traktat Ryski. Odcięcie wschodnich ziem Rzeczpospolitej

Prezes IPN Jarosław Szarek wyjaśnia, że wystawa między innymi ukazuje tragedię Polaków, którzy pozostali w Związku Sowieckim. "Gorzki pokój - traktat ryski' pokazany jest przez "los naszych rodaków, którzy zostali w Rosji sowieckiej, którzy zostali po tamtej stronie granicy rosyjskiej". 

Posłuchaj

"Gorzki pokój. Traktat ryski 1921 roku" to tytuł wystawy, która zostanie w południe otwarta na Zamku Królewskim w Warszawie - relacja Witolda Banacha (IAR) 0:55

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Różne punkty widzenia

Dyrektor Biura Edukacji IPN Adam Hlebowicz wyjaśnia, że na wystawie będzie można zobaczyć też proces jaki towarzyszył osiągnięciu pokoju z bolszewikami. - Staraliśmy się w tej wystawie pokazać nie tylko same negocjacje, które zaczęły się w Mińsku, potem były toczone w Rydze od października 1920 roku, ale pokazać skutki tego co wówczas Polacy podpisali. Ten traktat to najważniejszy samodzielny pokój i samodzielne negocjacje polityczne Polski XX wieku - podkreśla Adam Hlebowicz.

Czytaj także: 

• Traktat Ryski zakończył wojnę z bolszewikami
• Historia Nowej Wilejki i działalność Instytutu Polonika

Adam Hlebowicz dodaje, że wystawa prezentuje też różne oceny i interpretacje traktatu ryskiego. - Pokazujemy punkt widzenia: ukraiński, białoruski, bo ten pokój w Rydze miał daleko idące konsekwencje nie tylko dla Polski, ale dla całej Europy Środkowo - Wschodniej, dlatego był tak ważny - zaznacza. Na wystawie znaleźć będzie można również głosy świadków tamtych wydarzeń refleksje pisarzy, naukowców czy filozofów.

Powiązany Artykuł

Jak ratować dziedzictwo kultury polskiej na Wschodzie?

Nie tylko wystawa

- Dokument zawierał także postanowienia o zwrocie mienia kulturalnego, zagrabionego przez Rosję od 1772 roku - przypomina Paweł Tyszka z Zamku Królewskiego w Warszawie. Jak dodaje, dzięki heroicznej postawie członków komisji rewindykacyjnej, do ograbionych wnętrz Zamku Królewskiego w Warszawie powróciło ponad 2 tys. dzieł sztuki.

Kuratorka wydarzeń rocznicowych w Zamku Magdalena Białonowska mówi, że zamkowa ekspozycja będzie składać się z dwóch części: prezentacji dokumentów związanych z procesem rewindykacji polskich dzieł sztuki oraz fotografii, a także specjalnej ścieżki zwiedzania po Apartamentach Wielkim i Królewskim, z zaznaczeniem dzieł sztuki, które zostały odzyskane na mocy postanowień traktatu. 

18 lat pokoju

18 marca 2021 roku doszło do podpisania traktatu pokojowego w Rydze, na mocy którego zostały wyznaczone granice państwa polskiego na wschodzie. Formalnie, pokój zawarła Rzeczpospolita Polska z Białoruską i Ukraińską Republiką Sowiecką. Traktat regulował warunki współistnienia Polski i bolszewickiej Rosji, ale też de facto potwierdzał niepodległość państw bałtyckich. Zawarcie traktatu ryskiego nie byłoby możliwe, gdyby nie wcześniejsze zwycięstwa w wojnie polsko-bolszewickiej pod Warszawą i w bitwie nad Niemnem.

Traktat Ryski był też punktem wyjścia do trwającej 15 lat rewindykacji polskich dóbr kultury. Akcja ta stała się wydarzeniem bezprecedensowym w skali europejskiej, zarówno jeśli chodzi o rozmiar przedsięwzięcia, miejsce jego przeprowadzania (na terytorium innego kraju), jak i czasu trwania.

Pokój osiągnięty na mocy traktatu ryskiego przetrwał 18 lat. Zburzył go rozbiór Polski dokonany przez Rzeszę Niemiecką i Związek Sowiecki we wrześniu 1939 roku.

mbl