Cyryl Ratajski. Syn karczmarza, który został pierwszym Delegatem Rządu na Kraj
3 marca 1875 roku urodził się Cyryl Ratajski - jeden z wybitnych przedstawicieli sceny politycznej II Rzeczpospolitej i wieloletni prezydent Poznania. W historii zapisał się jednak przede wszystkim jako twórca cywilnych struktur administracyjnych Polskiego Państwa Podziemnego.
2025-03-03, 05:40
Polityka, gimnastyka i turystyka
Urodził się w Zalesiu Wielkim koło Gostynia, jako syn karczmarza Wojciecha i Teofili z Filipowskich. Już jako nastolatek zaczął aktywnie działać w konspiracji niepodległościowej – był na przykład członkiem młodzieżowego Towarzystwa Tomasza Zana, na którego spotkaniach recytowano dzieła polskich literatów, a także przybliżano historię Rzeczpospolitej.
Uzyskawszy świadectwo dojrzałości, Ratajski podjął studia prawnicze na Uniwersytecie w Berlinie, które ukończył w 1900 roku. Po uzyskaniu dyplomu przeniósł się do Raciborza, gdzie prowadził własną kancelarię adwokacką. W tamtym okresie zaczął aktywniej udzielać się politycznie – związał się bowiem z chadecją, a w 1909 roku był jednym z założycieli Polskiego Towarzystwa Demokratycznego.
Kolejny ważny etap w życiu Ratajskiego rozpoczął się w 1922 roku, gdy wygrał wybory i został prezydentem Poznania.
Cyryl Ratajski (z lewej) jako minister spraw wewnętrznych uczestniczy wraz z prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim (w środku) w uroczystym otwarciu Instytutu Radowego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Źrodło: NAC/Domena publiczna Funkcję tę pełnił do 1934 roku, z przerwą na kilka miesięcy, kiedy to objął ministerstwo spraw wewnętrznych w gabinecie Władysława Grabskiego. Jako prezydent aktywnie działał na rzecz rozwoju i promocji miasta. W 1929 roku na przykład był współorganizatorem Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu, która zgromadziła ponad cztery miliony widzów. W wydarzeniu uczestniczyły również najważniejsze osoby w państwie, w tym ówczesny prezydent Rzeczpospolitej Ignacy Mościcki.
REKLAMA
Czytaj także:
Wizyta prezydenta Warszawy Zygmunta Słomińskiego (oznaczony x) na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu w 1929 roku. Na zdjęciu widać również współorganizatora wydarzenia Stanisława Wachowiaka (oznaczony numerem 2) i prezydenta miasta Cyryla Ratajskiego (numer 1). Źrodło: NAC/Domena publiczna- Jeszcze przed zamachem majowym o Ratajskim mówiło się, że jest najbardziej popularnym Wielkopolaninem. Prezydentem Poznania był przez kilkanaście lat i dopiero okres sanacyjny pozbawił go tej funkcji - mówił cichociemny i legendarny kurier Związku Walki Zbrojnej Tadeusz Chciuk-Celt w audycji Andrzeja Pomiana. - Potem nie odgrywał zbyt dużej roli w polskim życiu politycznym, ale działał w antysanacyjnym Froncie Morges razem z Władysławem Sikorskim, Ignacym Paderewskim, Wincentym Witosem - dodał.
Posłuchaj
Delegat Rządu RP na Kraj
Gdy wybuchła II wojna światowa Ratajski – na wniosek Rady Miejskiej – przejął obowiązki prezydenta miasta i wojewody poznańskiego po tym, jak dotychczasowe władze zostały ewakuowane z Polski. Funkcje te sprawował do 12 września, czyli do momentu wkroczenia wojsk III Rzeszy do Poznania. Niedługo później został aresztowany przez Niemców i wysiedlony do Generalnego Gubernatorstwa. Latem 1940 roku udało mu się jednak przedostać do Warszawy pod zmienionym nazwiskiem. Wkrótce potem rozpoczął się nowy, być może i najważniejszy etap w jego politycznej karierze.
W grudniu 1942 roku Ratajski – posługujący się pseudonimami "Wrzos" i "Wartski"– został mianowany Delegatem Rządu RP (początkowo na Generalną Gubernię, później na Kraj) przez premiera rządu RP na uchodźstwie gen. Władysława Sikorskiego.
REKLAMA
Czytaj także:
Ratajski był twórcą rozbudowanego aparatu tajnej polskiej cywilnej administracji państwowej, zrzeszającej blisko trzydzieści tysięcy osób. W jej skład wchodziły różne departamenty, których kompetencje odpowiadały przedwojennym ministerstwom – między innymi sprawiedliwości, oświaty i kultury, pracy i opieki społecznej, spraw wewnętrznych, informacji i prasy, czy przemysłu i handlu. Był również inicjatorem powstania oficjalnego prasowego organu rządowego, czyli gazety "Rzeczpospolita Polska" ukazującej się od połowy marca 1941 roku aż do końca okupacji.
Polityk przyczynił się również do usprawnienia systemu finansowania tajnej oświaty i pomocy społecznej. Zasłynął także jako rozjemca, który starał się łagodzić liczne spory, jakie wybuchały pomiędzy politykami i wojskowymi Polskiego Państwa Podziemnego.
W 1942 roku, w związku z pogarszającym się stanem zdrowia, polityk złożył dymisję ze stanowiska Delegata, która została przyjęta przez Sikorskiego 5 sierpnia 1942 roku.
Dwa miesiące później Ratajski zmarł. Został pochowany pod nazwiskiem Celestyn Radwański, którym się posługiwał od 1941 roku, na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Jego szczątki zostały w 1963 roku ekshumowane i złożone na Cmentarzu Zasłużonych na Wzgórzu świętego Wojciecha w Poznaniu.
REKLAMA
Polityk został odznaczony między innymi Orderem Odrodzenia Polski I i II klasy i orderem Virtuti Militari V klasy.
jb
Źródła: Polskie Radio
K. Potrzebowski, Sylwetki wybitnych adwokatów: Cyryl Ratajski, "Palestra", tom 29, zeszyt 4-5, 1982.
REKLAMA
REKLAMA