Korona królów. Kim był Świdrygiełło, buntowniczy brat Jagiełły?
Najmłodszy i ambitny brat Władysława Jagiełły niemal przez całe życie buntował się przeciwko Witoldowi Kiejstutowiczowi, który rządził na Litwie. Świdrygiełło, aby zdobyć tytuł wielkiego księcia litewskiego, nie wahał się przed wielokrotną współpracą z zakonem krzyżackim.
2023-01-11, 05:35
Buntownik z wyboru
Najmłodszy brat Władysława Jagiełły (w tej roli Sebastian Skoczeń) po raz pierwszy zbuntował się w 1393 roku, kiedy niezadowolony z przyznanego mu spadku po śmierci matki podstępnie opanował Smoleńsk. Bunt został szybko uśmierzony przez brata stryjecznego Jagiełły i Świdrygiełły, Witolda Kiejstutowicza (gra go Michał Chorosiński), który rządził na Litwie jako wielki książę.
Jagiełło przebaczył bratu zdradę. Władca usiłował zaspokoić ambicje Świdrygiełły (wciela się w niego Michał Chruściel) oddając mu w 1400 roku we władanie Podole, którego władcą (również decyzją króla Polski) był dotąd Spytko z Melsztyna, poległy w bitwie pod Worsklą. Świdrygiełło wciąż jednak spiskował z Krzyżakami i próbował przejąć władzę w Wielkim Księstwie Litewskim.
W 1402 roku, wspólnie z zakonem krzyżackim, prowadził wojnę z Witoldem Kiejstutowiczem. Ogłosił się nawet wielkim księciem litewskim. Nastąpiło to na zamku w Malborku, co dobitnie ukazywało, na czyjej potędze opiera swoje dążenia młodszy brat Jagiełły. Świdrygiełło poniósł jednak kolejną klęskę.
Mimo to Świdrygiełło nie ustawał w walce z Witoldem i w 1408 roku sprzymierzył się z Moskwą, aby obalić jego rządy na Litwie. Tym razem nie doszło do krwawego konfliktu, a spór zakończył się ugodą. Świdrygiełło ukorzył się przed Witoldem, który przyjął go na swoim dworze. Niedługo później doszło jednak do niewybaczalnej zdrady.
REKLAMA
W październiku 1409 roku, na początku wielkiej wojny z Zakonem Krzyżackim, Świdrygiełło ponownie zaczął spiskować z wrogiem. Witold chciał zabić niewiernego krewniaka, ale Jagiełło znowu okazał łaskę bratu. Rozkazał go jednak uwięzić na zamku w Krzemieńcu, w którym Świdrygiełło przebywał do 1419 roku. Młodszy brat Jagiełły został w końcu uwolniony, ponieważ po raz kolejny przeprosił rodzinę i obiecał wierność Witoldowi.
Skompromitowany Świdrygiełło tym razem pozostał wierny przysiędze i nie podniósł ręki przeciwko stryjecznemu bratu aż do jego śmierci w 1430 roku.
Czytaj także:
- Korona królów. Jagiełło, Witold i Krzyżacy w geopolitycznym tyglu
- Korona królów. Anna Cylejska - kim była druga żona Władysława Jagiełły
- Korona królów. Na czym polegało odnowienie Uniwersytetu Jagiellońskiego?
- Korona królów. Czy żona księcia Witolda spiskowała z Krzyżakami?
Wojna o Litwę
W 1430 roku został wielkim księciem litewskim po śmierci swojego brata stryjecznego Witolda Kiejstutowicza. Niedługo po objęciu przez niego rządów krucha unia polsko-litewska została zagrożona rozpadem.
REKLAMA
– Szlachta z Podola zażądała przyłączenia prowincji do Polski. Świdrygiełło był wściekły. Natychmiast zawarł sojusz z Zakonem i próbował, tak jak kiedyś Witold, rozgrywać go przeciwko Polsce – powiedział prof. Wojciech Fałkowski w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski".
Władysław Jagiełło postanowił rozprawić się buntownikiem i wyruszył ze zbrojną wyprawą na Litwę. Na niewiele zdał się Świdrygielle sojusz z zakonem krzyżackim. Krzyżacy nie byli w stanie zorganizować dużej wyprawy i ograniczyli się do spustoszenia polskiego pogranicza.
Plany Świdrygiełły nie spodobały się również wszystkim litewskim możnym, którzy wzniecili bunt w 1432 roku i wypędzili go z Wilna. Wysunęli propozycję Zygmunta Kiejstutowicza, najmłodszego brata Witolda, jako kandydata na tron wielkoksiążęcy.
Litwa podzieliła się na dwa obozy. Świdrygiełło uciekł do Witebska i kontrolował wschodnią część państwa, a Zygmunt władał w Wilnie i zachodniej części wielkiego księstwa. Jagiełło uznał dożywotnio tytuł Kiejstutowicza w zamian za przysięgę na wierność. Porozumienie zostało zawarte w Grodnie w 1432 roku.
REKLAMA
– Kiejstutowicz opierał się na katolikach możnych i podtrzymywał związki z Polską, a Świdrygiełło na prawosławnych bojarach i zerkał ku Moskwie oraz spiskował z Zakonem. Ta sytuacja trwała do śmierci Jagiełły w 1434 roku – mówił prof. Wojciech Fałkowski w audycji Polskiego Radia z 2003 roku.
Dwuwładza w Wielkim Księstwie Litewskim została przerwana w 1435 roku, kiedy wojska Świdrygiełły i Zakonu Krzyżackiego zostały pobite w bitwie pod Wiłkomierzem. Buntowniczy Litwin utracił swoje posiadłości. Świdrygiełło pozbawiony szans na zmianę swojej sytuacji przyjął w dożywotnie władanie ziemię wołyńską, od rządzącego na Litwie od 1440 roku Kazimierza Jagiellończyka. Tam też zmarł w spokoju w 1452 roku.
Posłuchaj
Gawęda prof. Wojciecha Fałkowskiego o skomplikowanej sytuacji na Litwie po śmierci Witolda Kiejstutowicza w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Historia Polski - średniowiecze". (PR, 4.04.2004) 7:06
Dodaj do playlisty
sa/bm
REKLAMA
REKLAMA