Za dwa lata nad Egiptem zgaśnie słońce. Jedno z najdłuższych zaćmień w XXI wieku

Jak powstaje zaćmienie Słońca?

Zaćmienie Słońca należy do najbardziej spektakularnych zjawisk przyrodniczych. Powstaje ono wówczas, gdy tarcza Księżyca przysłania w całości lub częściowo tarczę ziemskiej gwiazdy. Spowodowanej tym przysłonięciem ciemności doświadczyć może ten, kto znajdzie się w miejscu Ziemi, na który spadnie cień (lub półcień) Księżyca.

Okazji, by zaobserwować to niezwykły spektakl natury – zwłaszcza w jego pełnej krasie – nie ma za wiele. Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Polsce miało miejsce w 1954 roku. Na następne tego typu wydarzenie musimy poczekać (o ile ta fraza nie jest tu zbyt optymistyczna) do 2135 roku.

Tym bardziej rozgrywające się za naszego życia całkowite zaćmienia Słońca budzą zrozumiałe zainteresowanie. A te w naszej części świata mają nadejść już w najbliższych dwóch latach.

Zaćmienia Słońca 2026-2027

Pierwsze ze wspomnianych całkowitych zaćmień Słońca wydarzy się 12 sierpnia 2026 roku. W kontynentalnej Europie będzie je można podziwiać w części Hiszpanii, poza tym: na dalekiej północy Rosji czy na Islandii. W Polsce zjawisko to przybierze kształt częściowego zaćmienia, a objawi się tuż przed zachodem Słońca.

Większą ekscytację wzbudza całkowite zaćmienie, które ma nadejść 2 sierpnia 2027 roku. Słońce zgaśnie wówczas na względnie bardzo długi czas – od powyżej dwóch do ponad sześciu minut! Wszystko to rozpocznie się nad wschodnim Atlantykiem, następnie cień Księżyca przesunie się przez trzy kontynenty – Europę, Afrykę i Azję – by skończyć swoją podróż nad Oceanem Indyjskim.

Całkowite zaćmienie Słońca 2 sierpnia 2027 roku będzie widoczne na południowym krańcu Półwyspu Iberyjskiego, w Maroku, Algierii, Tunezji i Libii, następnie w Egipcie, potem zaś w Arabii Saudyjskiej i nad Oceanem Indyjskim.

Zaćmienie Słońca w Egipcie. "Mistyczny klimat”

Egipska część tego spektakularnego wydarzenia emocjonuje z kilku przyczyn. To w tym właśnie kraju będzie miała miejsca najdłuższa faza całkowita zaćmienia: aż 6 minut i 23 sekundy! Warunki pogodowe panujące w Egipcie zapewniają również, że widoczność na niebie będzie najprawdopodobniej idealna. Ale to nie wszystko.

Na trasie całkowitego zaćmienia Słońca 2 sierpnia 2007 roku znajdą się miejsca związane z dziejami Egiptu faraonów, miasto Luksor (z m.in. ze Świątynią Narodzin Amona) i słynna Dolina Królów: wielka starożytna nekropolia. To w tym właśnie miejscu, pośród grobowców potężnych władców, natrafiono na miejsce wiecznego spoczynku Tutanchamona.

Już teraz biura podróży organizują wycieczki, by za dwa lata 2 sierpnia doświadczyć wśród reliktów Egiptu faraonów czegoś niecodziennego.

- Miłośnicy astronomii szczególnie czekają na rok 2027, ponieważ właśnie wtedy pas całkowitości będzie przebiegał przez Dolinę Królów w Egipcie, co nada zjawisku specyficzny, można nawet powiedzieć, że mistyczny klimat – mówił w 2022 roku, przy okazji częściowego zaćmienia Słońca w Polsce, Przemysław Rudź z Polskiej Agencji Kosmicznej.

Egipscy kapłani i władza nad Słońcem

Zaćmienie Słońca w Egipcie może kojarzyć się nam jeszcze z jednym. Przecież to tak niezwykłe, że aż dla niektórych przerażające zjawisko mogło być wykorzystywane przez tych, którzy już w przednaukowej epoce mieli – mniejszą lub większą – wiedzę na temat jego racjonalnych przyczyn. Literacką wizję takiej manipulacji, związaną właśnie ze starożytnym Egiptem, pokazał Bolesław Prus w swojej powieści "Faraon".

Ale czy egipscy kapłani byli w stanie przewidzieć zaćmienie Słońca?

– Nie umiemy chyba w tej chwili powiedzieć jednoznacznie na to pytanie – mówił w 2007 roku w Polskim Radiu prof. Jarosław Włodarczyk, historyk astronomii z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.

Jak jednak dodał, "starożytny Egipt bardzo wcześnie miał bliskie i silne kontakty z kulturą i nauką starożytnej Mezopotamii". – Tam metody przewidywania zaćmień były dość szybko i dość dobrze opracowane. Wydaje się, a wiemy o przepływach między ośrodkami naukowymi tych dwóch kultur, że również w starożytnym Egipcie w jakiś sposób sobie z tym radzono – tłumaczył historyk.

Czym są egipskie ciemności?

Zatem za dwa lata nad częścią ziemskiego globu nastaną w ciągu dnia prawdziwe egipskie ciemności. Przypomnijmy: frazeologizm ten oznacza całkowite, nieprzeniknione ciemności, a pochodzi z Biblii, z opowieści o Mojżeszu. Według Starego Testamentu Bóg zesłał na faraona, który nie chciał wypuścić z Egiptu Izraelitów, dziesięć plag. Przedostatnia wiązała się właśnie ze Słońcem, a ściślej: z jego brakiem.

"I rzekł Pan do Mojżesza: «Wyciągnij rękę ku niebu, a nastanie ciemność w ziemi egipskiej tak gęsta, że można będzie dotknąć ciemności». Wyciągnął Mojżesz rękę do nieba i nastała ciemność gęsta w całej ziemi egipskiej przez trzy dni", czytamy w "Księdze Wyjścia".

Zaćmienie Słońca 2 sierpnia 2027 będzie widoczne również w Polsce, na południu kraju, ale jednie jako częściowe. Na zaćmienie obrączkowe Słońca w Polsce musimy dożyć do 13 lipca 2075 roku (Księżyc przesłoni niemal całe Słońce, pozostawiając świetlisty pierścień). Do całkowitego zaćmienia w tej części Europy musimy jeszcze odliczać długo: do 7 października 2135 roku.

Źródło: Polskie Radio/jp

PAP/TVP; "Biblia Tysiąclecia"