W poszukiwaniu najstarszych wyrazów. "Niektóre mają pięć tysięcy lat" Polszczyzna, jak każdy inny język, ma swoją historię. W dużej mierze składają się na nią dzieje wyrazów: ich narodziny, rozwój i odchodzenie. Zdarzają się jednak i wyrazy prastare, którymi posługujemy się na co dzień, nie wiedząc nawet, że brzmią w nich echa wielu tysiącleci. Zobacz więcej na temat: język polski poprawna polszczyzna słowotwórstwo Słowianie Aleksander Bruckner gramatyka ewolucja HISTORIA
Ubóstwo językowe, zapożyczenia i wulgaryzmy. Jak będzie wyglądał język polski za kilka lat? Ubóstwo słownictwa, masowe zapożyczenia z języków obcych i wulgaryzmy – to według badań najbardziej razi nas we współczesnej polszczyźnie. Język polski ulega pewnej transformacji. Zmiany te mogą budzić kontrowersje – jak podkreślają specjaliści, mogą też inspirować. Zobacz więcej na temat: mowa Katarzyna Cygler społeczeństwo
Władysław Kopaliński - jeszcze za 100 lat będziemy korzystać z jego słowników – To nie jest prawda, że moje mieszkanie składa się z szuflad. I nie jest również prawdą, że to, co ja mawiam w "Odpowiedziach z różnych szuflad" mieści się wyłącznie w mojej głowie – mówił Władysław Kopaliński. Zobacz więcej na temat: literatura Władysław Kopaliński język polski słowotwórstwo
Okno - na świat i do środka Zbliżają się wakacje, a wraz z nimi rozstajemy się na jakiś czas z naszym cyklem "Źródłosłów", aby zebrać siły na kolejne etnolingwistyczne poszukiwania. Na małe "adieu" słuchamy o czymś bardzo powszednim. To coś pozornie niewidocznego, a jednak pozwala nam oglądać świat, poznawać otoczenie i budować relacje. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Mirt, roślina na moment przełomu Słoneczny czerwiec to sezon, w którym coraz chętniej urządza się wesela. Na nich królują piękne kwiaty, z których oprócz ozdób robi się oczywiście bukiet panny młodej. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Jałowiec Roślina, o której teraz posłuchamy, rośnie w całej Polsce - od bagien, poprzez lasy, po murawy i góry. Może być wysoka i niska, rozrośnięta i płożąca. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Orzech laskowy twardy i zdrowy Może być twardy do zgryzienia, trudny do rozłupania, a nawet pusty. Jego złoty czas to sierpień, a zwłaszcza dzień św. Wawrzyńca. Orzech – mały, niepozorny, ale za to jaki smaczny! O tym laskowym, najpowszedniejszym i dobrze znanym w polskiej kulturze ludowej, w najnowszym odcinku Źródłosłowu opowiada etnolingwistka dr Olga Kielak z UMCS w Lublinie. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Na jagody Ich pełen słoik zapowiada słodką ucztę, każe też docenić pracę tego, kto je zebrał - bo ta czynność wymaga cierpliwości. Mogą symbolizować dorodne owoce w ogóle, jak i rumiane policzki pięknej dziewczyny. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Mleko Choć dzisiaj brzmi to jak niewyobrażalne marnotrawstwo, trzeba przyznać Kleopatrze, że wiedziała co robi, życząc sobie regularnych kąpieli w mleku. Mleko bowiem ma w sobie bardzo dużo cennych składników, i nie na darmo nazywane jest eliksirem życia. O tym, co symbolizuje i jak dbano niegdyś na wsi, aby go nie zabrakło, opowiada nam w kolejnym odcinku "Źródłosłowu" etnolog prof. Mariola Tymochowicz z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Bez Kiedy znów zakwitną białe bzy… I czy w tym samym czasie zakwitną również czarne? Maj kojarzy nam się z intensywnie pachnącymi, fioletowymi lub kremowymi kwiatami bzu lilaka. Ta roślina ze względu na swoją nazwę, rodzi pewne wątpliwości, bo -zwłaszcza wśród tych osób, którym daleko do botanika – bez lilak często mylony jest z prawdziwym bzem, czarnym. W świat flory w kilku następnych odcinkach „Źródosłowu” zabierze nas etnolingwistka dr Olga Kielak, która swoją opowieść rozpoczyna właśnie od bzu. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia bez ogród
Baran Nie tak dawno temu królował na wielkanocnym stole z czerwoną chorągiewką przypominał o zmartwychwstaniu. Jego biała, czysta wełna kojarzona jest z niewinnością. I tu czeka nas w "Źródłosłowie" pewna sprzeczność! Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia
Pierwszy biograf języka polskiego. 251. rocznica urodzin Samuela Lindego "Słownik Języka Polskiego" Samuela Lindego był pierwszym nowoczesnym wydawnictwem tego typu. Cały materiał źródłowy zaczerpnięto z polskich druków z XVI-XVIII wieku. Przy każdym wyrazie w słowniku umieszczone są liczne cytaty dokumentujące sposób używania i znaczenie danego wyrazu. Zobacz więcej na temat: język polski tłumacz HISTORIA
Pascha 23 kwietnia 2022 według kalendarza juliańskiego chrześcijanie obrządków wschodnich przeżywają Triduum Paschalne, przygotowując się na Wielkanoc. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia
Jajko Bez niego nie byłoby ani święconki, ani Świąt Wielkanocnych, i prawdopodobnie niczego innego też, bo z niego bierze się życie. Nazywane płynnym złotem, na polskiej wsi było bardzo cennym i wbrew pozorom rzadko jedzonym specjałem. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia
Świnia Mało które zwierzę ma tak złą prasę. Symbolizuje brud i same najgorsze cechy, przychodzi do głowy chyba tylko wtedy, gdy chcemy kogoś wyzwać. A tymczasem ŚWINIA, bohaterka kolejnego odcinka naszego cyklu Źródłosłów, jest zwierzęciem niezwykle inteligentnym, a także rodzinnym. O tym, jak postrzegano świnię w kulturze ludowej i co z tego zostało w polszczyźnie, opowie językoznawczyni i etnolingwistka z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie dr Olga Kielak. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia
Koza Uparta, dzika, głupia - koza w kulturze ludowej niestety nie ma najlepszej prasy... Bywa agresywna, impulsywna, ma powiązania z ciemnymi mocami, choć koza to jeden z najstarszych udomowionych gatunków zwierząt, na całym świecie hodowana dla mleka, mięsa, sierści i skór. Dziś w „Źródłosłowie” o symbolice związanej z tym zwierzęciem opowiadała językoznawczyni i etnolingwistka z Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie dr Olga Kielak. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia
Koń To majestatyczne, dostojne zwierzę. Mówią, że najpiękniejsze ze wszystkich! Jego okiełznanie, a potem oswojenie człowiek liczy sobie jako jedno z największych swoich osiągnięć ewolucyjnych. Jaki jest każdy widzi, a bez niego trudno było sobie niegdyś wyobrazić życie nie tylko na wsi. Koń w tradycji ludowej zajmuje zaszczytne, ważne miejsce jako pomocnik gospodarza, towarzysz żołnierza czy kawalera. Dziś w „Źródłosłowie” o symbolice związanej z tym zwierzęciem mówiła językoznawczyni i etnolingwistka dr Olga Kielak. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia
Brama Może być mała, duża, prosta lub zdobiona. Z jednej strony chroni nas przed intruzami, z drugiej - przy niej uroczyście można witać gości. Dziś kojarzy się też nieco pejoratywnie z grodzonymi osiedlami w miastach, ale dobrze jest przypomnieć, że od zawsze pełniła bardzo ważną funkcję w życiu społeczności. O symbolice BRAMY w najnowszym odcinku "Źódłosłowu" opowie nam językoznawca, antropolog i etnolog prof. Jan Adamowski. Zobacz więcej na temat: Aleksandra Tykarska kultura ludowa tradycja znaczenie wyrazów język polski język ojczysty antropologia