"Atak na szeroko pojętą kulturę kraju". Dr Jacek Kordel o wojnach kulturowych
2020-06-30, 07:00
- To, co działo się w XVIII wieku, w Oświeceniu, jest wstępem, prologiem do właściwych wojen kulturowych, których byliśmy świadkami w wieku XIX i XX - mówił w Polskim Radiu 24 dr Jacek Kordel. W audycji "Rozpruwacz kulturalny" opowiedział o swojej książce "„Królestwo anarchii. W poszukiwaniu nowożytnych wyobrażeń o Rzeczpospolitej i jej mieszkańcach”.
Książka Jacka Kordela dowodzi, że wizerunek Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. kształtował się nie tylko samorzutnie, będąc wypadkową trafnych spostrzeżeń i neutralnych ocen. W dużej mierze był efektem świadomych i celowych zabiegów państw postronnych. Zastrzeżenia wobec podstaw ustrojowych, szeroko komentowane zapóźnienia w sferze społecznej, gospodarczej, oświatowej i obyczajowej, a także imputowana Polakom nietolerancja religijna – stanowiły oręż w walce dyplomatycznej i politycznej.
Autor analizuje obraz Polski i Polaków popularyzowany w piśmiennictwie oświeceniowych luminarzy (Leibniza, Monteskiusza, Woltera) oraz inne osiemnastowieczne źródła: styryjską tablicę narodów, materiały propagandowe na temat rzezi toruńskiej czy relacje z podróży. Dowodzi, jak osobiste ambicje i często mylne, niezweryfikowane wyobrażenia autorów znajdowały odzwierciedlenie na kartach ich utworów.
Przebieg działań propagandowych był wielotorowy
Wpływano na opinię publiczną m.in. poprzez instrumentalne wykorzystywanie i nagłaśnianie wybranych wydarzeń (np. rzezi toruńskiej), akcentowanie ułomności polskiego ustroju państwowego, utrwalanie antypolskich stereotypów poprzez idee historiograficzne, traktaty naukowe czy literaturę. Deprecjonowano dokonania historyczne i kulturalne oraz podkreślano własną wyższość cywilizacyjną. Wszystko to służyło posunięciom w sferze politycznej i militarnej. Po rozbiorach kontynuowano działania wymierzone w polską tożsamość i dążono do neutralizacji polskiego przekazu kulturowego.
Posłuchaj
29.06.2020 Dr Jacek Kordel o swojej książce "Królestwo anarchii. W poszukiwaniu nowożytnych wyobrażeń o Rzeczpospolitej i jej mieszkańcach". (Rozpruwacz Kulturalny/PR24) 23:55
Dodaj do playlisty
- To, co działo się w XVIII wieku, w Oświeceniu, jest wstępem, prologiem do właściwych wojen kulturowych, których byliśmy świadkami w wieku XIX i XX - powiedział w PR24 dr Jacek Kordel. - Przez wojny kulturowe starałem się rozumieć te wszystkie działania państw ościennych, przede wszystkim Rosji i Prus, które stanowiły atak na szeroko pojętą kulturę kraju, kulturę Rzeczypospolitej, kulturę rozumianą szeroko – kulturę polityczną, ale także dokonania cywilizacyjne - dodał.
Spór o oświecenie. Jakie idee epoki przetrwały do dziś?
Wojny Kulturowe przeciw Polsce to nowa popularnonaukowa seria historyczna Narodowego Centrum Kultury. Jest poświęcona świadomym zabiegom dyfamacyjnym przeciwko Polsce prowadzonym głównie przez Imperium Rosyjskie (następnie Związek Radziecki) i Prusy (następnie Rzeszę Niemiecką) – państwa, które dokonały rozbiorów I RP. Działania te miały służyć początkowo uzasadnieniu akcji rozbiorowej, rzekomo słusznych pretensji do polskich ziem, a następnie utrzymywaniu podziałowego status quo. Autor pierwszego tomu poświęca dużo uwagi również obrazowi Polski w innych krajach: Francji czy Anglii, gdzie popularyzowano wiedzę nt. Polski poprzez relacje z podróży, encyklopedie czy doniesienia prasowe.
***
Dr Jacek Kordel: ur. 1988 w Warszawie, absolwent Instytutu Historycznego UW (2012), w którym obronił też doktorat (2017, nagroda Prezesa Rady Ministrów oraz Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym).
Zachęcamy do wysłuchania nagrania audycji.
***
Audycja: Rozpruwacz kulturalny
Prowadzący: Jakub Moroz
Gość: dr Jacek Kordel, historyk
Data emisji: 29.06.2020
Godzina emisji: 23.35
PR24/mat. wydawnictwa
Wróć do strony głównej