Tr21 - pierwszy polski parowóz
7 kwietnia 1924 roku Zakłady Fablok z Chrzanowa przekazały PKP pierwszy wyprodukowany i częściowo zaprojektowany w Polsce parowóz towarowy serii Tr21. Maszyny te służyły w PKP aż do połowy lat siedemdziesiątych.
2022-04-07, 05:35
Potrzeba budowy parowozów w Polsce
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku tabor parowozowy użytkowany przez polskie koleje stanowił istną mozaikę typów. Ta różnorodność taboru sprawiała wiele trudności przy prawidłowej eksploatacji parowozów, a zwłaszcza przy ich naprawie, gdyż wiązało się to z wielką odmiennością części zamiennych. - A co za tym idzie z brakiem zakładów naprawczych, które byłyby wyspecjalizowane w naprawie określonych typów parowozów - mówił znawca historii kolejnictwa Andrzej Adler.
Postanowiono więc uruchomić wytwórnie taboru kolejowego w kraju. Na początku okresu międzywojennego powstały trzy zakłady montujące parowozy. Były to Pierwsza Fabryka Lokomotyw w Polsce "Fablok" w Chrzanowie, Warszawska Spółka Akcyjna Budowy Parowozów "Parowóz" i zakłady Cegielskiego w Poznaniu. - W 20-leciu okresu międzywojennego powstało kilka bardzo udanych polskich, rodzimych serii parowozów, które całkowicie zaspokoiły potrzeby polskich kolei - mówił.
Maszyny te stanowiły dzieło polskich konstruktorów, wśród których najbardziej znanymi byli inżynierowie Wacław Łopuszyński, Kazimierz Zembrzuski i Antoni Księżopolski. Do bardziej udanych polskich konstrukcji historyk zaliczył parowóz z serii Pm36, skonstruowany w Chrzanowie w 1936 roku. Była to pierwsza pośpieszna maszyna o kształcie opływowym, osiągająca prędkość do 140 km/h. - Na wystawie w Paryżu w 1937 roku parowóz zdobył złoty medal, co było wyróżnieniem na międzynarodową skalę i potwierdzeniem wysokiej jakości polskiej myśli technicznej - ocenił.
Posłuchaj
Tr21 pierwszy całkowicie polski parowóz
Pierwszym, zbudowanym całkowicie w Polsce parowozem normalnotorowym była maszyna z serii Tr21. Parowóz został zaprojektowany w 1921 roku przez polskich konstruktorów we współpracy z austriacką firmą StEG. - Był przeznaczony do obsługi pociągów towarowych - wyjaśniał pracownik Muzeum Techniki. Lokomotywa osiągała prędkość 60 km/h. Próbna jazda tego parowozu odbyła się 27 lutego 1924 r.
REKLAMA
Posłuchaj
Uroczyste przekazanie Polskim Kolejom Państwowym pierwszego, całkowicie wykonanego przez Fablok parowozu Tr21 odbyło się 7 kwietnia 1924 r. Był to wielki sukces całej załogi zbudowanej od podstaw fabryki, osiągnięty w trudnych, powojennych warunkach gospodarczych, przy braku doświadczonej kadry technicznej i robotniczej oraz niedostatkach materiałowych.

Parowóz, czyli wóz na parę
Maciej Panasiewicz ze Skansenu Taboru Kolejowego w Chabówce opowiadał, że w kotle parowozu podczas pracy temperatura osiąga tysiąc stopni Celsjusza. Do parowozów musi być bardzo dobrej jakości węgiel. - On musi być odpowiednio dorzucony, żeby jak najlepsze spalanie było i jak największą sprawność kotła otrzymać - dodała Grażyna Sysiak ze Skansenu. - Takiego węgla na trasie z Chabówki do Nowego Sącza i z powrotem można zużyć nawet sześć ton - uzupełnił Maciej Panasiewicz. Ten węgiel jeden człowiek w parę godzin musiał przerzucić, a przy okazji zrobić inne niezbędne czynności, żeby lokomotywa sprawnie jechała.
Posłuchaj
Językoznawca profesor Marian Jurkowski przybliża definicję i pochodzenie słowa parowóz. - Sama nazwa wskazuje, że jest to związane z wożeniem, z ciągnięciem, z poruszaniem się za pomocą konkretnej siły, w tym wypadku pary - mówił.
REKLAMA
Posłuchaj
Profesor wyjaśniał jak parowóz określają Chińczycy, a także kiedy w języku polskim pojawiła się nazwa lokomotywa. Przy okazji opowiadał o początkach kolejnictwa na świecie.
ag
REKLAMA