Tragedia tuż przed lądowaniem. Mija 41 lat od katastrofy "Mikołaja Kopernika"

Maszyna lecąca z Nowego Jorku do Warszawy rozbiła 14 marca 1980 roku o godzinie 11.15 w pobliżu lotniska Okęcie. Śmierć poniosło 77 pasażerów i 10 członków załogi.

Powiązany Artykuł

Tragiczny powrót z trasy koncertowej. 41 lat temu zginęła Anna Jantar

Kiedy samolot pilotowany przez kapitana Pawła Lipowczana i pierwszego oficera Tadeusza Łochockiego zbliżał się do lotniska, załoga zgłosiła wieży kontrolnej, że nie zaświecił się wskaźnik wysunięcia podwozia, co było częstą awarią w radzieckich samolotach. Potem jednak pękł wał turbiny w silniku numer 2, zostały zniszczone inne silniki i przebity kadłub, a kapitan utracił możliwość sterowania maszyną. Samolot ściął prawym skrzydłem drzewo i uderzył w ziemię. Była godzina 11.15. Według lekarzy, którzy przybyli na miejsce wypadku, wiele ofiar najprawdopodobniej spało w momencie katastrofy. 

"Przez lotnisko przeszła taka wiadomość"

Polskie Radio w popołudniowej audycji "Warszawska fala" nadało specjalny komunikat. 

Posłuchaj

Komunikat specjalny Polskiego Radia poświęcony katastrofie Iła-62 (IAR) 0:19

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

14 marca 1980 roku dziennikarz radiowej Jedynki Henryk Urbaś czekał na Okęciu na przylot reprezentacji pięściarzy ze Stanów. Tamte dramatyczne chwile wspominał w 2010 roku w audycji Polskiego Radia.

Posłuchaj

Henryk Urbaś wspomina moment, w którym dowiedział się o tragedii (IAR) 0:22

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Urbaś podkreślił, że zanim pojawiła się oficjalna informacja o katastrofie "Kopernika", wśród oczekujących na lotnisku narastał niepokój. - Było to coraz większe podenerwowanie, ludzie zaczęli snuć domysły. Zauważyłem, że pojawiły się służby medyczne. Przez lotnisko przeszła taka wiadomość, dotarła ona i do mnie, że ten samolot się po prostu rozbił - wspominał.

Powiązany Artykuł

"W cieniu afer". Kulisy katastrofy lotniczej w Mirosławcu

Bohaterska decyzja pilotów

Dowódca lotu numer 007 - kapitan Paweł Lipowczan - w ostatnich sekundach manewrując lotkami zmienił kierunek spadania samolotu, dzięki czemu ominął budynki mieszkalne. Samolot wpadł do pokrytej lodem XIX-wiecznej fosy, stanowiącej część fortów.

Żona kapitana Aleksandra Lipowczan wspominała w 2018 roku bohaterską decyzję pilotów. - Uratowali cały dom wychowawczy, który się mieści na tym terenie - mówiła.

Posłuchaj

Żona kapitana Aleksandra Lipowczan wspominała w 2018 roku bohaterską decyzję pilotów (IAR) 0:23

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

"Pozostało już tylko ratować ludzi"

Tomasz Smolicz, kapitan pilotujący maszynę "Mikołaj Kopernik" w rejsie do Nowego Jorku, powiedział w 2018 roku, że w drodze powrotnej, po uszkodzeniach silników, załodze tragicznego lotu pozostało już tylko ratować ludzi na ziemi. - Awaria silnika spowodowała uszkodzenie kolejnych silników i przecięcie układu sterowania. Samolot był w zasadzie niesterowny - wskazywał.

Posłuchaj

Tomasz Smolicz: po awarii układu sterowania samolotem można było najwyżej przechylić w lewo i prawo (IAR) 0:22

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Imieniem kapitana Pawła Lipowczana, dowódcy lotu numer 007, nazwano ulicę w pobliżu lotniska na Okęciu. 

Wyświetl większą mapę

Dwie katastrofy

Prace specjalnej komisji badającej przyczyny, tej największej wówczas katastrofy lotniczej w Polsce, trwały rok. Ustalono, że powodem wypadku była awaria wału turbiny i w konsekwencji utrata możliwości sterowania maszyną.  Ponieważ Ił-62 był radziecką konstrukcją, ustalenia komisji wysłano do Moskwy. Rosjanie odrzucili jednak nasz raport, jako niewiarygodny. Twierdzili, że pęknięcie wału silnika było skutkiem katastrofy, nie zaś - jej przyczyną.

Dopiero, gdy w 1987 roku w Lesie Kabackim pod Warszawą doszło do kolejnej katastrofy Iła-62 - "Tadeusza Kościuszki", w której zginęły 183 osoby, Rosjanie zaakceptowali wnioski komisji. Według materiałów zgromadzonych w Instytucie Pamięci Narodowej, komunistyczne władze wymuszały na kierownictwie LOT oszczędności, a to miało negatywny wpływ na bezpieczeństwo przelotów Ił-62. Między innymi w samolotach przeprowadzano remonty według polskich norm, które przewidywały więcej wylatanych godzin, niż zalecał producent. Były też przypadki wysyłania w rejs maszyn z drobnymi usterkami.

Czytaj także: 

• Katastrofa lotnicza pod Zawoją do dziś niewyjaśniona
• Największa katastrofa w historii polskiego lotnictwa cywilnego

Po latach powstało kilka filmów dokumentalnych dotyczących katastrofy "Kopernika", wśród nich obraz Telewizji Polskiej "Kopernik" z cyklu "Czarny serial" z 2000 roku, i zrealizowany dla Discovery TVN Historia w 2008-mym "26 Sekund. Tragedia Kopernika", z cyklu "Historie lotnicze".

mbl