Dziś Wigilia - dzień odniesień do tradycji. Skąd wzięły się nasze zwyczaje?

Słowo wigilia pochodzi od łacińskiego słowa vigiliare oznaczającego czuwanie. Początkowo Wigilię celebrowano przed wszystkimi uroczystościami kościelnymi. W czasach nowożytnych upowszechnił się zwyczaj obchodzenia Wigilii w przeddzień Bożego Narodzenia. Obecnie słowo wigilia stało się określeniem wieczerzy przed uroczystością Bożego Narodzenia.

Cztery snopy zbóż w izbie

W polskiej obyczajowości wigilia Bożego Narodzenia jest świętem bardzo rodzinnym, powszechnie uważanym za jeden z najważniejszych dni w roku - w wielu krajach nie ma on aż takiego znaczenia. Podobnie, jak w Polsce, Wigilię obchodzi się na Litwie, w Czechach i na Słowacji.

W Polsce wigilia Bożego Narodzenia zyskała popularność w XVIII wieku, a w XX wieku stała się powszechną tradycją. Tego dnia w wiejskich chatach i dworach umieszczało się w czterech rogach głównej izby cztery snopy zbóż: pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa, aby Boże Dziecię nie skąpiło w Nowym Roku niezbędnego pokarmu dla zwierząt i ludzi.

Pod obrus na stole kładziono siano na pamiątkę narodzenia się Chrystusa w stajence betlejemskiej i położenia go w żłóbku na sianie. Stawiano osobne nakrycia dla członków rodziny zmarłych w mijającym roku, a także dla gościa, który może się niespodziewanie pojawić.

12 potraw na 12 miesięcy

Obchodom Wigilii towarzyszy wiele zwyczajów i symboli. Zgodnie z tradycją wieczerzę rozpoczyna się wraz z pojawieniem się na niebie pierwszej gwiazdy. Kolację poprzedza modlitwa i czytanie Ewangelii o narodzeniu Jezusa oraz zwyczaj dzielenia się opłatkiem, który swą symboliką nawiązuje do obecności Jezusa w sakramencie Eucharystii.

Posłuchaj

Rzecznik archidiecezji katowickiej ksiądz Tomasz Wojtal o świętach Bożego Narodzenia: uroczystość Narodzenia Pańskiego pozwala nam być z Bogiem - dodał (IAR) 0:23

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Zgodnie z tradycją, na stole wigilijnym powinno znaleźć się dwanaście dań, a każdy z uczestników wieczerzy powinien skosztować każdego z nich, by zapewnić sobie pomyślność w nadchodzącym roku. Wigilii Bożego Narodzenia towarzyszy obdarowywanie się prezentami składanymi pod choinką.

Do tych zwyczajów dołączyła później tradycja ubierania choinki, która jest chrześcijańskim symbolem drzewa rajskiego. Przez swoją zieleń zachowywaną nawet w zimie choinka jest dla wierzących symbolem Chrystusa jako "drzewa życia". Ozdobiona świecami lub lampkami elektrycznymi symbolizuje Chrystusa - "światłość świata". Często pod choinką ustawia się żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem.

Post jak w czasach pierwszych chrześcijan

Wigilia przypomina dawne agapy (uczty), na których chrześcijanie gromadzili się wieczorem przed dniem świątecznym, by dzięki czuwaniu, modlitwom i śpiewom przygotować się na obchody święta. W czasie wigilii poprzedzających ważne święta tradycyjnie poszczono, dlatego potrawy przygotowywane na wigilijny stół mają charakter bezmięsny.

Od 2003 r. - zgodnie z formułą przykazań kościelnych, zatwierdzonych przez watykańską Kongregację Nauki Wiary – formalnie nie obowiązuje już post w Wigilię Bożego Narodzenia. Biskupi polscy zachęcają jednak wierzących do dochowania wierności tej wieloletniej tradycji. Wigilia postna obowiązuje katolików wówczas, gdy przypada w piątek.

Posłuchaj

Zachęcamy do spędzenia wigilijnego wieczoru w towarzystwie cyfrowego Radia Gwiazdka. Tam m.in. najpiękniejsze polskie kolędy. Jak dodaje Piotr Wawrowski z Informacyjnej Agencji Radiowej, ten specjalny kanał muzyczny jest dostępny w aplikacji mobilnej Polskie Radio oraz na stronie moje.polskieradio.pl" (IAR) 0:23

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W wielu domach po kolacji wigilijnej kultywuje się również tradycję śpiewania kolęd. O północy 24 grudnia we wszystkich kościołach Polski zostaną odprawione uroczyste msze, tzw. pasterki. Nazwa "pasterka" pochodzi od pasterzy, którzy jako pierwsi przyszli oddać pokłon nowonarodzonemu Jezusowi.

Czytaj także: 

• Wigilijny wieczór w Programie 1. Bożonarodzeniowe orędzie, polskie kolędy i pasterka
• "Miejmy odwagę mówić o przyjściu na świat Jezusa Chrystusa". Ks. Zieliński o istocie Bożego Narodzenia
• Wigilia w Legionach. Jak wyglądała pasterka żołnierzy Piłsudskiego? Posłuchaj unikatowego nagrania

 Obejrzyj także rozmowę z ks. prof. Józefem Naumowiczem w "Trójkowym komentarzu dnia":

mbl