Debata TVP "Związek Sowiecki - trup czy upiór?". Matyszkowicz: w narracji Rosji widzimy tęsknotę za ZSRR

Mateusz Matyszkowicz, wiceprezes Telewizji Polskiej, filozof i publicysta mówił rozpoczynając debatę "Związek Sowiecki - trup czy upiór? 30 lat później", że wydarzenia lat 1989-91 miały być początkiem nowego, liberalnego świata. Wydawało się wówczas, że upadek Związku Sowieckiego "kończy pewien okres kolonialnej podległości w naszej części Europy".

Rosyjska tęsknota za ZSRR

Jednak - jak podkreślał Mateusz Matyszkowicz - żaden koniec historii nie nastąpił, a kwestia upadku tego państwa nie została należycie przepracowana.

- Patrząc chociażby na narrację rosyjską ostatnich miesięcy i lat, widzimy tęsknotę za Związkiem Sowieckim, tęsknotę za światem, który według tej narracji był światem uporządkowanym - mówił. - Rosja wykorzystuje niepokoje na Białorusi, na Ukrainie, w Kazachstanie do tego, żeby pokazać, dlaczego ten rosyjski hegemon jest niezbędny - wskazał. 

Zianon Paźniak - jeden z liderów białoruskiego ruchu narodowego od początku procesów demokratycznych w tym kraju w latach 80 - mówił, że deklaracja niepodległości Białorusi po rozpadzie Związku Sowieckiego wywołała euforię, ale część społeczeństwa czuła sentyment do minionych, sowieckich czasów. Jego zdaniem przełomem było odkrycie prawdy o zbrodni w Kuropatach.

- To odkrycie było jak eksplozja bomby atomowej. Właśnie od tej wiadomości, jak rozstrzeliwali ludzi pod Mińskiem, a tam jest ponad 200 tys. grobów, cały naród zrozumiał, że trzeba skończyć z komunizmem - powiedział.  

Przemiany na Białorusi

Agnieszka Romaszewska-Guzy, dyrektor Telewizji Biełsat mówiła, że obecnie pierwszym warunkiem zmian na Białorusi jest osłabienie Rosji, np. wewnętrzne, albo zmiany w sensie pozytywnym, choć - jak przyznała - jest to mało prawdopodobne. Drugim warunkiem są zmiany na samej Białorusi.

Mówiąc o ewentualności zmiany władzy na Białorusi, przyznała, że "jest to powiązane ze zgodą Rosji", ale zaznaczyła, że "bardzo istotnym elementem jest tu też determinacja białoruskiego społeczeństwa, bo nie sposób efektywnie rządzić społeczeństwem, które jest fundamentalnie przeciw".

Działalność opozycji antykomunistycznej

Paweł Ukielski, wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, współautor książki "1989 - Jesień Narodów" powiedział, że najdalej idące wnioski z wydarzeń Jesieni Narodów w Europie Środkowej w 1989 roku wyciągnęli przedstawiciele ruchów niepodległościowych i opozycyjnych krajów byłego Związku Radzieckiego.

Podkreślił, że opozycja niepodległościowa zdawała sobie sprawę, że Związek Radziecki jest coraz słabszy. - Opozycja zaczęła stawiać swoje żądania. Jak spojrzymy na sekwencje zdarzeń, to widzimy, że te oczekiwania i żądania od roku 1989 do 1991 znacząco się zradykalizowały - mówił. 

Współautor książki, Aleksander Gubrynowicz podkreślił, że po tym, jak kraje Europy Środkowej wyzwoliły się spod wpływów Związku Radzieckiego, słabnące imperium starało się przede wszystkim ratować swoją integralność. - Dokumenty wskazują na to, że w roku 1989 Moskwa była już zajęta przede wszystkim samą sobą. W pierwszej kolejności najwięcej czasu zajmuje jej ratowanie Związku Radzieckiego - zaznaczył.

***

Debata "Związek Sowiecki - trup czy upiór? 30 lat później" ma na celu przybliżenie wydarzeń sprzed trzech dekad i próbę zrozumienia procesów, jakie upadek Związku Radzieckiego wywołał w dawnych republikach związkowych, a obecnie niepodległych państwach, oraz w krajach satelickich w kontekście tzw. Jesieni Narodów '89.

W czasie telemostu prowadzący debatę łączy się z lokalnymi stacjami telewizyjnymi na Ukrainie, Białorusi, na Litwie i Łotwie, gdzie zaproszeni goście, między innymi świadkowie tamtych wydarzeń, dzielą się swoimi doświadczeniami sprzed 30 lat oraz opiniami na temat procesu uzyskania autonomii i niepodległości oraz konsekwencjami z perspektywy trzech dekad.

Debatę "Co Dalej?" - Telemost "Związek Sowiecki - trup czy upiór. 30 lat później" można oglądać na kilku antenach Telewizji Polskiej: TVP Historia, TVP Kultura, TVP Wilno, TVP World (tłumaczenie na żywo na język angielski) i TVP Polonia oraz w internetowych kanałach TVP Historia2 i TVP Kultura2.

Posłuchaj

Mateusz Matyszkowicz: patrząc na rosyjską narrację ostatnich lat i miesięcy, widzimy tęsknotę za ZSRR (IAR) 0:39

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

kp