Małe reaktory jądrowe pod lupą. Szef MAP zapowiada audyt w Orlen Synthos Green Energy

We wtorek odbyło się posiedzenie Rady Gabinetowej poświęcone m.in. sprawom bezpieczeństwa państwa. Podczas otwartej części posiedzenia Rady, szef rządu mówił m.in. o sprawie Orlen Synthos Green Energy - spółki powołanej do budowy w Polsce małych reaktorów jądrowych (SMR). Wspominał o opiniach ABW, z których wynika, że projekt przeprowadzony został ze szkodą dla państwa polskiego.

- Ta spółka, która została powołana przez Orlen z jednej strony, a z drugiej przez prywatny podmiot, będzie audytowana przez nowe władze Orlenu wyłonione w konkursie - zapowiedział we wtorek wieczorem na antenie Polsat News Borys Budka. Minister aktywów państwowych przyznał, że nie jest w stanie zrozumieć, dlaczego mimo takich ostrzeżeń ani premier Mateusz Morawiecki, ani Jarosław Kaczyński "nie zrobili nic, by chociażby przyjrzeć się tym zarzutom". 

W jego ocenie "wyjątkowo bulwersującą" sprawą było to, że "w okresie przejściowym 14-dniowego rządu Mateusza Morawieckiego pani minister, która była tam przez 14 dni, a wcześniej pracowała m.in. dla jednej ze spółek zaangażowanych w ten projekt, wydała nocą 7 grudnia decyzję, która umożliwia lokalizację sześciu tego typu elektrowni". - Wydała tę decyzję pomimo istnienia zastrzeżenia polskich służb, które nadzorował Mariusz Kamiński - dodał.

SMR w Polsce. ABW negatywnie oceniło lokalizacje inwestycji

7 grudnia 2023 r. ówczesna minister klimatu i środowiska Anna Łukaszewska-Trzeciakowska wydała sześć decyzji zasadniczych łącznie na budowę 24 reaktorów w technologii BWRX-300, o które wnioskowały spółki celowe OSGE. Decyzje dotyczą lokalizacji w: Ostrołęce, Włocławku, Stawach Monowskich, Dąbrowie Górniczej, Nowej Hucie oraz Stalowej Woli. W procesie uzyskiwania decyzji zasadniczej konieczna jest opinia Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego (ABW). Według późniejszych medialnych doniesień opinia ABW dla projektów OSGE była negatywna.

Z kolei według OSGE proces wdrażania technologii od początku był prowadzony transparentnie, dlatego spółka złożyła wniosek o odtajnienie uzasadnienia opinii ABW i umożliwienie spółce dostępu do akt. Wnioski te zostały odrzucone, OSGE informowało w grudniu, że będzie starać się o odtajnienie na drodze sądowej. Tak, aby każdy miał okazje zapoznać się z informacjami o podstawie, na jakiej ABW wydała swoje opinie - zaznaczyła wtedy spółka.

Wnioski o decyzje zasadnicze OSGE złożyła 27 kwietnia 2023 r. Zgodnie z prawem, wydawana przez ministra właściwego ds. energii na wczesnym etapie procesu inwestycyjnego decyzja zasadnicza jest potwierdzeniem, że inwestycja w obiekt energetyki jądrowej jest zgodna z interesem publicznym i realizowaną przez państwo polityką, w tym energetyczną.

Borys Budka pytany, czy opinia ABW była wiążąca dla minister, wskazał, że służby są po to, by "chronić rządzących przed niekorzystnymi decyzjami". - Nie wyobrażam sobie jako minister aktywów państwowych - widząc tak poważny dokument - w którym wyraźnie mówi się o niezabezpieczeniu interesów państwa, by na siłę wydawać decyzje. Co więcej, pani minister wydawała tę decyzję w warunkach urągających elementarnym zasadom chociażby prowadzenia tego typu rzeczy, ponieważ z informacji, które również są medialne, wynika, że nikt nie chciał pomóc w wydaniu tej decyzji po tak bulwersującej opinii służb - dodał.

Budka: SMR tak, ale z troską o interes państwa

Minister podkreślił, że należy rozróżnić kwestię budowy małych reaktorów atomowych, które, jak zauważył Budka, są potrzebne, od "tego czy budować na siłę bez odpowiedniego zabezpieczenia interesu państwa". - Jeżeli ktoś tworzy fikcyjny rząd na 14 dni i ta fikcyjna minister wydaje jak najbardziej niefikcyjną decyzję, to rodzi się bardzo poważna obawa o to, jakie mogły być przesłanki wydania tej decyzji. Służby pod rządami pana Kamińskiego, pod rządami wicepremiera od spraw bezpieczeństwa ostrzegały i to nie jest jeden dokument - wskazał szef MAP.

W ubiegłym tygodniu prezes OSGE Rafał Kasprów mówił, że byłoby niedobrze, gdyby z projektu budowy SMR-ów wycofał się Orlen, choć i bez koncernu projekt może być kontynuowany.

Czytaj także: 

• Polska rozwija małe reaktory jądrowe. Ekspert: będziemy jednym z pionierów tej technologii
• Małe reaktory pomysłem na zieloną energię? Czym jest SMR?

W spółce Orlen Synthos Green Energy (OSGE) po połowie udziałów mają Orlen oraz prywatny chemiczny koncern Synthos, należący do Michała Sołowowa. 

Posłuchaj

Prawie trzy godziny trwało zwołanie przez prezydenta Andrzeja Dudę posiedzenie Rady Gabinetowej. To rząd pod przewodnictwem prezydenta. Andrzej Duda powiedział, że rozmowy były udane i merytoryczne - relacja Sylwii Białek (IAR) 0:54

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

[ZOBACZ TAKŻE] Poseł PO Paweł Suski gościem Polskiego Radia 24: 

PAP, IAR/ mbl

wmkor