Miliony wydane bez przygotowania. NIK wskazuje błędy przy zakupie systemu Hermes

Szereg nieprawidłowości w zakupie systemu Hermes. NIK zawiadamia prokuraturę

- Wyniki prezentowanej dziś kontroli NIK wskazują na rażący brak staranności najwyższych rangą funkcjonariuszy publicznych przy wydawaniu publicznych pieniędzy - przekazał w środę podczas konferencji prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś. Jak dodał, wnioski z kontroli zakupu Hermesa pod koniec 2020 roku wskazują na "użytkowanie zakupionego narzędzia w sposób niedopuszczalny dla demokratycznego państwa prawa i w sposób zupełnie sprzeczny z podstawowym zadaniem prokuratury, tj. staniem na straży praworządności".

Marian Banaś dodał, że zawarta przez Prokuraturę Krajową umowa była nierzetelna, ponieważ preferowała interesy zagranicznego dostawcy. - Zakupu dokonano mimo wiedzy o dostępności dwukrotnie tańszego oprogramowania o takich samych możliwościach. Wyniki kontroli wskazują, że ówczesne kierownictwo Prokuratury Krajowej dążyło od początku do zakupu konkretnego oprogramowania, od konkretnego dostawcy, mimo że analitycy zatrudnieni w prokuraturze wskazywali na istnienie tak samo dobrych, lecz dużo tańszych programów - tłumaczył prezes NIK.

Posłuchaj

Prezes NIK Marian Banaś o nieprawidłowościach przy zakupie systemu Hermes (IAR) 0:28

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

- Sposób jego użytkowania (oprogramowania Hermes - red.) naruszył obowiązujące przepisy, a nawet mógł istotnie naruszać prawa i wolności obywatelskie - zaznaczył prezes NIK. Wyjaśnił, że kontrola wykazała, iż wysocy rangą prokuratorzy zlecali przy pomocy zakupionego oprogramowania wyszukiwanie informacji ustnie, bez wymaganego formalnego wniosku oraz bez wskazania, czy ma to związek z prowadzonymi przez prokuraturę śledztwami.

Miliony wydane bez przygotowania. NIK piętnuje błędy przy zakupie systemu Hermes

System Hermes trafił do Prokuratury Krajowej w listopadzie 2020 roku. Kosztował ponad 15,5 miliona złotych. Ludzie NIK ustalili, że Hermesa kupiono bez odpowiedniego przygotowania, tj. nie przeanalizowano potrzeb kupującego, zakresu stosowania systemu i nie wskazano kluczowych funkcjonalności. Transakcję przeprowadzono z wyłączeniem przepisów o zamówieniach publicznych (powoływano się na bezpieczeństwo państwa), choć na rynku były tańsze programy oferujące takie same możliwości. "Było to działanie nie tylko nielegalne, ale również rażąco niegospodarne i nierzetelne" - czytamy w komunikacie NIK.

Hermes miał służyć analizie danych z otwartych źródeł - tzw. białemu wywiadowi, OSINT. W ocenie kontrolerów infrastruktura systemu Hermes była wykorzystywana do wyszukiwania informacji o znanych politykach, samorządowcach, prokuraturach i biznesmenach.

Ponadto, w trakcie kontroli NIK w PK w 2023 r., na polecenie dyrektora Departamentu ds. Przestępczości Gospodarczej PK w sposób nieuprawniony utajniono przed kontrolerami jedną z faktur dotyczących systemu Hermes, pod pretekstem, że wydatek ten powiązany jest z prowadzonym przez prokuraturę śledztwem.

NIK sprawdził system Hermes. Są zawiadomienia do prokuratury

"Biorąc pod uwagę wszystkie ustalenia, Izba skierowała do prokuratury dwa zawiadomienia o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Pierwsze dotyczy wyrządzenia szkody majątkowej w wielkich rozmiarach poprzez niegospodarny zakup systemu Hermes, a także niedopełnienia obowiązku przeprowadzenia stosownych analiz przed tym zakupem. Z kolei drugie zawiadomienie dotyczy nieuprawnionego utajnienia dokumentu księgowego przed kontrolerami NIK w toku kontroli budżetowej w 2023 r." - czytamy w komunikacie Najwyższej Izby Kontroli. 

Czytaj także: 

• Zakup systemu szpiegowskiego Hermes. Prokuratura Krajowa: będą prowadzone czynności procesowe
• Zarzuty NIK wobec Pawła Jabłońskiego. Chodzi o ogromną kwotę

Źródła: Polskie Radio/NIK/mbl/kor