Błąd kardynalny na maturze. Można stracić wszystkie punkty

Błąd kardynalny. Co grozi za jego popełnienie?

Możliwość popełnienia błędu kardynalnego dotyczy obowiązkowej matury z języka polskiego na poziomie podstawowym, od której tradycyjnie rozpoczynają się egzaminy maturalne. Błąd ten dotyczy części 3. egzaminu, polegającej na napisaniu wypracowania.

Jak wyjaśnia Centralna Komisja Egzaminacyjna: "błąd kardynalny to błąd rzeczowy, świadczący o całkowicie nieuprawnionej interpretacji lektury obowiązkowej, do której odwołuje się zdający, będącej falsyfikacją tego utworu, wynikającą z nieznajomości jego treści w zakresie:

a) głównych wątków utworu

b) losów głównych bohaterów, w tym np. łączenie biografii różnych bohaterów".

REKLAMA

Przykłady błędów kardynalnych: 

a) Makbet jest typowym bohaterem średniowiecznym: dużo się modli i swoje szczęście odnajduje jako asceta;

b) Ostatnia scena z "Lalki" wyjaśnia wszystkie tajemnice bohaterów - Wokulski żeni się z Łęcką, Rzecki wyrusza w wymarzoną podróż;

c) Zadaniem nowomowy było stałe poszerzanie zakresu myślenia mieszkańców Oceanii - tworzono coraz więcej słów, aby mogli oni dokładniej wyrażać swoje myśli.

REKLAMA

Należy pamiętać, że błąd kardynalny dotyczy wyłącznie lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej jako lektury do omówienia w całości. Oznacza to, że pomyłka nie zostanie uznana za błąd kardynalny, jeśli nastąpi w odniesieniu do lektur omawianych we fragmentach.

Czym się różni błąd kardynalny od błędu rzeczowego?

Błąd kardynalny to najpoważniejszy z błędów rzeczowych. Jak podaje CKE, błąd rzeczowy świadczy o:

a) nieznajomości wskazanej w poleceniu lektury obowiązkowej (zamieszczonej w arkuszu egzaminacyjnym), do której odwołuje się zdający, w zakresie innym niż w przypadku błędu kardynalnego, tj. np. błąd w nazwisku autora, w przypisaniu autorstwa, w nazwisku/imieniu bohatera (dopuszczalne błędy w zapisie, nieprowadzące do trudności w identyfikacji bohatera lub autora, np. Russeau albo Rouseau zamiast Rousseau – błędny zapis to błąd ortograficzny), dotyczący losów bohaterów drugoplanowych bądź wątków innych niż główne;

b) nieznajomości utworu literackiego lub tekstu kultury, do którego odwołuje się zdający, innego niż lektura obowiązkowa lub utwór literacki wskazany w poleceniu (każdy błąd merytoryczny) nieuprawnionej interpretacji fragmentu lub fragmentów / części utworu literackiego, w tym poetyckiego, do którego odwołuje się zdający, będącej częściową lub całkowitą falsyfikacją danego utworu;

REKLAMA

c) nieznajomości zagadnień z zakresu teorii i historii literatury bądź języka, np. stosowanie pojęć typowych dla epiki w odniesieniu do liryki (np. narrator wiersza; wiersz "Ocalony" Różewicza opowiada). Nie są błędem rzeczowym sformułowania takie jak np. utwór pokazuje, wiersz ukazuje;

d) braku wiedzy dotyczącej wybranego przez zdającego kontekstu, np. błędne przywołanie pojęć lub faktów historycznych. Jako błąd rzeczowy traktujemy również niepoprawne przywołanie cytatu z utworu literackiego, oznaczone cudzysłowem.

Co więcej: "Dokładnie ten sam błąd rzeczowy (np. konsekwentne stosowanie błędnego imienia bohatera, którego można w jednoznaczny sposób zidentyfikować, a wypowiedź zdającego świadczy o znajomości lektury) powtórzony kilkakrotnie jest liczony jako jeden błąd".

Czy błąd kardynalny zeruje pracę?

Niestety, błąd kardynalny dyskwalifikuje pracę pisemną na maturze z języka polskiego na poziomie podstawowym. Dobra wiadomość jest taka, że według obowiązującej od 2023 roku formuły wyzerowanie pracy nie musi oznaczać niezdanego egzaminu. Za część 1. i 2. maturzysta może osiągnąć 25 punktów, a za wypracowanie 35 punktów. Bezbłędnie napisana matura w części 1. i 2. da zdającemu 42 proc. punktów, zatem gwarantuje zaliczenie egzaminu.

REKLAMA

Błąd kardynalny może się przytrafić także na obowiązkowej maturze ustnej z języka polskiego oraz pisemnej nieobowiązkowej maturze z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.

Źródło: Polskie Radio, CKE