250. rocznica powołania KEN. Prezydent: stworzyła ramy organizacyjne i merytoryczne systemu oświaty publicznej

Dziś 250. rocznica tego wydarzenia. Prezydent Andrzej Duda podkreślił w przesłaniu, że KEN była instytucją prekursorską i niemającą odpowiednika w ówczesnej Europie.

"Przed tym centralnym organem państwowym do spraw oświaty - dziś powiedzielibyśmy: ministerstwem - postawiono bezprecedensowe, ogromnie odpowiedzialne zadanie. Kasata zakonu jezuitów w lipcu 1773 roku groziła likwidacją niemal wszystkich istniejących w Polsce szkół szczebla podstawowego i średniego prowadzonych przez to zgromadzenie. Należało więc pilnie zapewnić im ciągłość działania" - napisał.

Andrzej Duda podkreślił, że jednocześnie ambitny program ustrojowej naprawy Rzeczypospolitej wymagał upowszechnienia nowoczesnego etosu obywatelskiego, uformowania nowych elit państwowych, kadr urzędniczych i wojskowych.

"Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom, Komisja Edukacji Narodowej stworzyła ramy organizacyjne i merytoryczne systemu oświaty publicznej, który miał przygotować młodych Polaków do sprostania wyzwaniom epoki, do podjęcia równorzędnej rywalizacji cywilizacyjnej z innymi państwami naszego kontynentu, w tym szczególnie z nieprzyjaznymi mocarstwami ościennymi" - czytamy w przesłaniu.

REKLAMA

Program kształcenia

Przypomniał, że w dzieło zaangażowało się grono uczonych, pisarzy i artystów pod kierunkiem Hugona Kołłątaja, a Komisja powołała dwie uczelnie: Szkołę Główną Koronną i Szkołę Główną Litewską oraz objęła nadzór nad szkołami elementarnymi i średnimi.

"Wśród nowo wprowadzonych przedmiotów nauczania znalazły się rolnictwo, chemia, zoologia, botanika, mechanika, a także prawo i etyka. Program kształcenia kładł nacisk na umiejętności praktyczne oraz samodzielne poszerzanie horyzontów intelektualnych" - wymienił prezydent.

W przesłaniu podkreślił, że w miejsce łaciny językiem wykładowym uczyniono polski.
"Podobnie jak powołanie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, które opracowywało i wydawało podręczniki, zmiana ta znacząco przyczyniła się do rozwoju nowoczesnej polszczyzny. Przede wszystkim jednak mocniej związała pokolenia Polaków z dziedzictwem rodzimej kultury i piśmiennictwa. O fundamentalnym znaczeniu tej decyzji zaświadczyły późniejsze dzieje oporu przeciw germanizacji i rusyfikacji w epoce zaborów oraz walk o odzyskanie niepodległej Rzeczypospolitej" - wyjaśnił.

Konstytucja szkolnictwa

Andrzej Duda stwierdził, że z perspektywy dwóch i pół wieku "rewolucyjne i dalekowzroczne postanowienia powołującej KEN uchwały Sejmu z 14 października 1773 roku oraz Ustaw Komisji Edukacji Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoły w krajach Rzeczypospolitej przepisanych dorównują rangą Ustawie rządowej Sejmu Wielkiego z 3 maja 1791 roku". Jego zdaniem stanowiły swego rodzaju konstytucję szkolnictwa polskiego.

REKLAMA

"Nakazującą, aby jego istota, cele i organizacja były podporządkowane dobru wspólnemu nowoczesnego narodu i jego państwa. Ufam, że historia Komisji Edukacji Narodowej oraz odwaga i patriotyzm współtworzących ją wizjonerów pozostaną inspiracją dla wszystkich, którym leży na sercu pomyślność Rzeczypospolitej" - dodał.

IAR,pkur