Prof. Chantal Delsol: zachodni postmodernizm obiecuje wolność bez odpowiedzialności

Autorka artykułu boleje nad nieznajomością myśli i kultury środkowoeuropejskiej na Zachodzie, który tę część kontynentu traktuje jej zdaniem jak prowincję. - Prowincja wie wszystko o stolicy, ale stolicy nic nie interesuje w prowincji - pisze Delsol i przywołuje myśl Czesława Miłosza "Możemy stanąć na głowie, nawet tego nie zauważą

- Ta jednostronna relacja wynika z tego, że po roku 1989 Europa Środkowa, która ma za sobą doświadczenie dwóch totalitaryzmów, rozwinęła inną nowoczesność niż Zachód - tłumaczy Delsol.

- Wszechmocna nowoczesność Zachodu jest ślepa, ponieważ jest euforyczna - pisze filozofka. - (Zachodnia) etyka jest leciutka jak motylek, charakteryzuje się wiarą, że wszyscy mogą być szczęśliwi, jeśli tylko wolni będą od wszelkich zobowiązań, tymczasem etos (mieszkańców Europy Środkowej), w którym nakładają się na siebie solidarność i wierność, jest pełen powagi, a nawet tragiczny - dodaje.

Kapitalizm kontra komunizm

Powiązany Artykuł

"Z Kościołem walczą tylko totalitaryzmy". Król o akcji liczenia wiernych przez lewicę

A to dlatego, że komunizm pokazał im w pełnej skali, jakie mogą być "perwersje nowoczesności", podczas gdy Zachód cieszył się dziesięcioleciami beztroskiego dobrobytu, który pozwalał wierzyć, że "wszystko jest dozwolone i wszystko jest możliwe".

Komunizm to, jak pisze autorka, "najdalej wysunięta rafa odczłowieczonej władzy", a "odczłowieczenie to cecha pozbawionej hamulców nowoczesności". Ocenia, że "komunizm na Wschodzie i kapitalizm na Zachodzie mają wspólne rysy".

- Ta sama wszechobecna i wszechmogąca biurokracja. Walka klas zastąpiona arogancją instytucji wobec obywatela. Nierozumny zachwyt młodością w oficjalnych przemówieniach (…) Uniformizacja. I najgorszy z tych wspólnych mianowników - brak szacunku dla człowieka i jego życia prywatnego - cytuje Delsol Milana Kunderę i zauważa, że "perwersja myśli u Łysenki (sowiecki agrobiolog, twórca pseudonaukowych teorii przeczących istnieniu genów) analogiczna jest do dzisiejszych eksperymentów mających obalić ojcostwo".

Romantyczne tradycje narodów Europy Środkowej

Przypominając tradycje romantyczne narodów Europy Środkowej, filozofka podkreśla troskę tamtejszych intelektualistów o "odpowiedzialność jednostki wobec wspólnoty, do której należy". Dlatego, jak przekonuje, są one w stanie "uniknąć ekscesów wszechmocnej racjonalności". - Wiedza to nie tylko odkrywanie tajemnic nauki, to również odkrywanie misterium - podkreśla.

Powiązany Artykuł

Romantycy kontra kapitalizm

Jak twierdzi te narody nie chcą rozumieć "nieograniczonej wolności, w której nie liczy się dola człowiecza ani prawo naturalne". Dlatego "świat, w którym człowiek zadowala się jedynie troską o przetrwanie, jest dla nich niepełny".

Delsol nie wyklucza, że za jakiś czas "intelektualny krajobraz Europy Środkowej" upodobni się całkowicie do zachodnioeuropejskiego. - Kuszące jest wezwanie zachodniego postmodernizmu, który na wszystko zezwala i wszystko uprawomocnia, który obiecuje wolność bez odpowiedzialności - ocenia.

"

Filozofka przekonuje, że "Zachód, niby narkoman, który zawsze stara się przyciągnąć kompanów, robi wszystko, by innych do siebie upodobnić". Jej zdaniem "fascynujące jest", jak Zachód próbuje zwalczać cywilizacyjny konserwatyzm Europy Środkowej i Wschodniej. Dając przykład przyznania literackiej Nagrody Nobla Oldze Tokarczyk, twierdzi, że "na Zachodzie celebruje się i wynagradza jedynie osobistości postmodernistyczne".

Swój wywód podsumowuje alternatywą: albo w ten sposób uda się doskonale "uzachodnić" obie części Europy, albo Europie Środkowej uda się doprowadzić Zachód do "refleksji nad jego błądzeniem". 

nt