Polski teleskop zbada ciemną materię. Na podstawie pomiarów powstanie mapa 3D wszechświata

Misja EUCLID została zorganizowana przez Europejską Agencję Kosmiczną, a za budowę satelity odpowiadała francuska firma Thales Alenia Space. Na podstawie pomiarów misji powstanie trójwymiarowa mapa wszechświata, która obejmie obszar rozciągający się na 10 mld lat świetlnych od naszej planety.

Polski teleskop 

W tworzeniu teleskopu i innych elementów misji EUCLID wzięły udział aż cztery polskie firmy. Były to Astri Polska, GMV Polska, SENER Polska oraz SYDERAL Polska.

Teleskop waży ponad dwie tony, a jego wymiary to 4,7 metrów wysokości oraz 3,5 metrów szerokości. Teleskop Euclid posiada także zwierciadło główne o średnicy 1,2 metra i jest przeznaczony do obserwacji w paśmie od światła widzialnego po bliską podczerwień. Będzie prowadził obserwacje z punktu Lagrange'a, czyli tam, gdzie od stycznia 2022 roku znajduje się Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba.

Misja EUCLID potrwa do 2029 roku.

REKLAMA

Teleskop Euclid został wyniesiony z kosmodromu Space Force przez należącą do firmy SpaceX rakietę Falcon 9. Pierwsza część rakiety z powodzeniem odłączyła się i samodzielnie wylądowała na morskiej platformie. Około 40 minut później sonda odłączyła się od rakiety i kilka minut później wysłała pierwsze sygnały do centrum operacji ESA w niemieckim Darmstadt. Euclid następnie odbędzie liczącą 1,5 mln km i 4 tygodnie podróż do tzw. punktu Lagrange'a 2. Tam znajduje się też Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba, umieszczony w ub. r.

Zbadać największą z zagadek 

Zadaniem teleskopu - który rozpocznie pracę trzy miesiące po starcie - jest zbadanie ciemnej materii i ciemnej energii, jednych z największych zagadek nauki.

Uważa się, że zwykła materia składa się bowiem tylko na 5 proc. masy i energii wszechświata; 25 proc. to tajemnicza ciemna materia, a 70 proc. – ciemna energia.

REKLAMA

- Euclid, nazwany tak na cześć ojca geometrii, jest pierwszą misją kosmiczną mającą na celu zbadanie właściwości ciemnej energii - podkreślił przed startem Michael Seiffert, kierownik naukowy projektu z NASA, która uczestniczy w misji Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).

Ciemna energia napędza rozszerzanie się kosmosu, a ciemna materia decyduje o kształcie i ewolucji materialnych struktur takich jak galaktyki i ich gromady. Bez ciemnej energii nie można byłoby wytłumaczyć, dlaczego wszechświat rozszerza się coraz szybciej. Gdyby nie ona, grawitacja powinna spowalniać ekspansję kosmosu.

- To jest jeden z największych nierozwiązanych problemów współczesnej fizyki. Myślimy, że rozumiemy jedynie 5 proc. wszechświata: masę, którą widzimy, gwiazdy, planety, galaktyki. Reszta, 95 proc., to wciąż dla nas enigma. Mamy nadzieję, że ta misja posunie tę wielką granicę współczesnej fizyki naprzód - powiedziała Carole Mundell, dyrektor naukowa ESA.

Mapa miliardów galaktyk 

Euclid ma stworzyć mapę miliardów galaktyk znajdujących się w promieniu 10 mld lat świetlnych oraz ukazać ich ewolucję w czasie minionych miliardów lat. Na podstawie dostarczonych danych naukowcy zamierzają wywnioskować różne właściwości ciemnej energii i materii. Zdobyta wiedza ma też pomóc w znalezieniu odpowiedzi na pytania o naturę grawitacji.

REKLAMA

Przez sześć lat sonda będzie rysować trójwymiarową mapę wszechświata obejmującą miliardy galaktyk na części sklepienia niebieskiego. Zaobserwowane odległe galaktyki pozwolą cofnąć się w czasie do 10 miliardów lat temu - czasu, jaki zajęło dotarcie ich światła do nas, wyjaśnia Seiffert.

Kosztująca 1,5 mld euro misja europejska musi trwać minimum do 2029 roku.

NASA planuje również uruchomić za kilka lat misję poświęconą eksploracji ciemnej materii, czyli rzymski teleskop kosmiczny Nancy Grace; jest on obecnie w fazie budowy i ma zostać uruchomiony do maja 2027 r.

Czytaj również: 

REKLAMA

• Symboliczny koniec pandemii COVID-19 w Polsce. Przestał obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego
• Pogoda: burze nad Polską. Liczne ostrzeżenia IMGW

PAP/IAR/mm