Za co odpowiada prawa, a za co lewa półkula mózgu?

Tysiąc gramów mądrości

Mózg dorosłego człowieka waży średnio od 1200 do 1400 g. U mężczyzn jest nieco cięższy niż u kobiet, ale ma to związek jedynie z masą ciała. Przeciętny mózg posiada około 100 mld neuronów, przy czym każdy z nich łączy się średnio z 7 tys. innych poprzez synapsy. Mimo że niektóre procesy przebiegające w organizmie zwalniają lub hamują, mózg pracuje cały czas, nieustanie, nawet podczas snu. Odbiera bodźce nie tylko ze świata zewnętrznego, ale też i od środka, z samego organizmu. Mózg odpowiada za procesy poznawcze, zbiera sygnały z otoczenia, segreguje je i sprawia, że docierają do naszej świadomości.

Dominacja jednej półkuli?

W XIX wieku badania prowadzone nad osobami z uszkodzeniami mózgu dały początki teoriom twierdzącym, że niektóre obszary mózgu są odpowiedzialne, za konkretne funkcje. Powstała tez teoria o dominacji jednej z półkul, co miało decydować o tym, jakimi umiejętnościami wykazuje się właściciel mózgu. Poszczególne jego części są jednak ze sobą powiązane i ze sobą współpracują, dlatego obecnie zwolenników teorii o dominacji jednej z półkul jest już coraz mniej i uważa się ją za duże uproszczenie. Najnowsze badania wykazały, że nie da się znaleźć żadnych różnic w aktywności lub liczbie połączeń́ pomiędzy neuronami w prawej i lewej półkuli, a większość z nas używa ich obu, a nawet musi to robić, by móc prawidłowo funkcjonować.

Mózg działa ,,na krzyż”

Działanie mózgu jest asymetryczne, co oznacza, że u człowieka kształtuje się przewaga jednej strony ciała nad drugą podczas czynności ruchowych, natomiast za określoną stronność ciała odpowiada przeciwległa półkula mózgowa. Za przykład może tu posłużyć bycie praworęcznym lub leworęcznym. Istnieją jednak przypadki osób, które np. piszą prawą ręką, ale grając w piłkę używają lewej nogi. Wtedy mamy do czynienia z lateralizacją niejednorodną (skrzyżowaną). Brak przewagi czynnościowej jednej strony nad drugą - posługiwanie się prawą i lewą ręką w jednakowym stopniu charakteryzuje lateralizację nieustaloną. Mimo, że do wykonywania codziennych czynności jest potrzebne wzajemne uzupełnianie się czynności obu półkul, przyjęło się, że mają one przypisane konkretne obszary działania, za które odpowiadają.

Logiczna i analityczna lewa półkula

U większości osób lewa półkula odpowiada za mowę i jej rozumienie, funkcje językowe (wraz z czytaniem i pisaniem), logikę, myślenie analityczne, prawe pole widzenia, proces rozumowania, stereognozję, czyli zdolność rozpoznania przedmiotów za pomocą dotyku oraz programowanie motoryczne, sprzyja także odczuwaniu emocji pozytywnych i tych bardziej złożonych. Lewa półkula jest bardziej aktywna, gdy człowiek się wypowiada, pisze, liczy w pamięci czy uważnie słucha.

Kreatywna i uzdolniona prawa półkula

Prawa półkula odpowiedzialna jest natomiast za kreatywność, myślenie abstrakcyjne, wyobraźnię, zdolności muzyczne, plastyczne i artystyczne, intuicję, zarządza percepcją przestrzenną, mimiką i emocjami (odpowiada za rozpoznawanie i generowanie ekspresji oraz odczuwanie negatywnych stanów emocjonalnych). W prawej półkuli znajdują się także środki językowe, które sprawiają, że sprawiają, że m.in. rozumiemy metaforyczne znaczenie słów i śmiejemy się̨ z żartów.

Prawo- czy leworęczność?

Procesy wzrokowe, słuchowe i umiejętności matematyczne podzielone są pomiędzy obie półkule. Praworęczność zwykle ustala się około 2-3 roku życia dziecka, natomiast leworęczność w wieku ok. 3-4 lat. Ostatecznie dominacja czynności ruchowych ustala się do 6. roku, a proces lateralizacji zostaje zakończony w wieku szkolnym. Niekiedy istnieją pewne opóźnienia w tym procesie i dominacja ręki nie jest do końca ustalona. W takiej sytuacji mogą wystąpić liczne trudności w nauce u dziecka.

Synchronizacja półkul

Są czynności, które wymagają od nas większego zaangażowania prawej półkuli, a przy wykonywaniu innych korzystamy bardziej z lewej części mózgu. Czasem nie możemy wpłynąć na to, jak funkcjonuje nasz centralny ośrodek organizmu i które połączenia nerwowe wykorzystuje do działania, jednak w niektórych przypadkach można mu tę drogę skrzyżować, wymuszając na nim ćwiczenia pozytywnie wpływające na jego pracę. Jeśli zwykle myjemy zęby trzymając szczoteczkę w prawej dłoni, spróbujmy zmienić ja na lewą – wymusi to na mózgu pobudzenie do pracy jego innych obszarów. Podobnie możemy postąpić na odwrót: to, co robiliśmy do tej pory lewą ręką, zróbmy prawą. Podczas jedzenia spróbujmy na chwilę zamknąć oczy – mózg wtedy większą pracę (zamiast zmysłem wzroku) wykona, pobudzając zmysł węchu i smaku. Podobnie można postąpić, dotykając różnych przedmiotów z zamkniętymi oczami, najlepiej inną ręką niż tą, którą piszemy – wtedy aktywujemy zmysł dotyku. Zawsze polecanym i pożytecznym ćwiczeniem dla mózgu jest rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, łamigłówek i sudoku.

Aleksandra Rybińska