Najważniejsze wydarzenia 2013 roku na świecie
doniesienia Edwarda Snowdena, rezygnacja władz Ukrainy z przygotowań do stowarzyszenia z UE, a także abdykacja Benedykta XVI - to najważniejsze wydarzenia roku 2013 na świecie.
2013-12-31, 10:59
Posłuchaj
Jednym z najgorętszych tematów tego roku było ujawnienie w maju przez Edwarda Snowdena istnienia amerykańskiego rządowego programu inwigilacji . Były pracownik amerykańskich agencji wywiadowczych zdradził, że szpiegowaniem w cyberprzestrzeni zajmowała się Agencji Bezpieczeństwa Narodowego Stanów Zjednoczonych - NSA. Monitorowała ona na szeroką skalę skrzynki mailowe, połączenia telefoniczne oraz serwisy społecznościowe obywateli. NSA podsłuchiwała telefony ponad 30 czołowych polityków na świecie i unijne instytucje .
Ujawnienie tych informacji zdyskredytowało Stany Zjednoczone w oczach ich sprzymierzeńców i podważyło reputację mocarstwa, zwłaszcza w Europie. Bardzo szybko Snowden stał się dla jednych bohaterem, dla innych - zdrajcą. 29-latek zbiegł z USA do Hongkongu, a następnie znalazł do Rosji, gdzie w sierpniu uzyskał roczny azyl polityczny. Jest poszukiwany przez władze USA pod zarzutem ujawnienia tajemnic państwowych i szpiegostwa.
x-news.pl, CNN
Ukraina rezygnuje z UE?
Umowa stowarzyszeniowa Ukrainy z UE, parafowana w marcu 2012 roku, miała być podpisana w listopadzie podczas szczytu Partnerstwa Wschodniego w Wilnie. Do zawarcia porozumienia ostatecznie nie doszło. 21 listopada władze Ukrainy anulowały wcześniejszą decyzję o woli podpisania umowy. Powodem były obawy o pogorszenie relacji gospodarczych z Rosją, która groziła blokadą handlową. Cały proces stowarzyszeniowy został tym samym wstrzymany.
Od tego czasu w Kijowie i w innych ukraińskich miastach trwają wielotysięczne demonstracje i protesty. Głównym celem ukraińskiej opozycji jest usunięcie Wiktora Janukowycza ze stanowiska prezydenta i dymisja rządu.
Rezygnując ze zbliżenia z Unią, władze Ukrainy potwierdziły swoją prorosyjską politykę. 17 grudnia doszło do spotkania prezydentów: Władimira Putina i Wiktora Janukowycza i podpisania porozumienia między obu krajami. Rosja pomoże finansowo Ukrainie - zakupi ukraińskie obligacje rządowe za 15 mld dolarów oraz obniży ceny gazu o ok. 40 proc. Zadeklarował przy tym, że Rosja nie jest przeciwko integracji Ukrainy z UE. Musi jednak bronić swojego rynku.
x-news.pl, CNN
O krok od zakończenia wojny w Syrii?
Mijający rok to także wojny i konflikty zbrojne. Niepokój światowych przywódców wywołuje sytuacja na Bliskim Wschodzie. Od niemal trzech lat trwa wojna domowa w Syrii - powstanie przeciwko dziesięcioletniemu reżimowi prezydenta Baszara el-Assada. Do tej pory kosztowała ona życie - według danych Syryjskiego Obserwatorium Praw Człowieka - ponad 120 tys. ludzi.
Homs. Fot. Bo yaser/Wikimedia Commons/CC
REKLAMA
W sierpniu syryjska opozycja oskarżyła siły Assada o największy od początku konfliktu atak chemiczny na przedmieściach Damaszku, który spowodował śmierć ponad 1400 osób. Syryjskie władze odrzuciły oskarżenia. USA zagroziły Syrii uderzeniem militarnym. Ostatecznie do operacji wojskowej nie doszło. Damaszek zaakceptował rosyjską propozycję przewidującą przekazanie syryjskiej broni chemicznej pod kontrolę międzynarodową.
Realizację porozumienia zatwierdzonego przez ONZ powierzono Organizacji do spraw Zakazu Broni Chemicznej (OPCW), która krótko potem dostała pokojowego Nobla.
Armia odsunęła od władzy prezydenta Egiptu
Niepewna sytuacja wciąż panuje w Egipcie , gdzie od lipca trwają rozruchy, po tym jak armia odsunęła od władzy prezydenta Mohhameda Mursiego , pierwszego wybranego demokratycznie przywódcę Egiptu. Został on obalony po długotrwałych, masowych ulicznych protestach. Zarzucano mu dążenie do islamizacji kraju, reprezentowanie jedynie interesów Bractwa Muzułmańskiego oraz zrujnowanie gospodarki.
Po przewrocie wojskowym rozpoczęły się protesty, tym razem - zwolenników Mursiego, żądających przywrócenia go do władzy. Kilka dni temu rząd egipski uznał Bractwo Muzułmańskie, z którego wywodzi się Mursi, za organizację terrorystyczną.
Papież abdykował
Wielkim wydarzeniem w życiu Kościoła była abdykacja Benedykta XVI . 28 lutego zakończył się jego blisko ośmioletni pontyfikat. Papież z Niemiec, następca Jana Pawła II, był pierwszym od 700 lat następcą Piotra, który zrezygnował z własnej woli z pełnienia urzędu. Ogłaszając swoją decyzję, papież powiedział, że ustępuje "dla dobra Kościoła".
13 marca nowym papieżem został pochodzący z Argentyny, 76-letni Jorge Mario Bergoglio, który przyjął imię Franciszek. W konklawe uczestniczyło 115 kardynałów. Było to pierwsze takie zgromadzenie kardynałów od siedmiuset lat, zwołane za życia poprzedniego papieża. W grudniu papież Franciszek został wybrany człowiekiem Roku magazynu "The Time".
REKLAMA
Ważnym wydarzeniem dla chrześcijan na całym świecie była informacja, że 27 kwietnia przyszłego roku, w Niedzielę Bożego Miłosierdzia, odbędzie się kanonizacja Jana Pawła II i Jana XXIII. Uroczystość będzie wydarzeniem bez precedensu. Uznani za świętych będą jednocześnie dwaj papieże. Zarówno Jan XXIII i Jan Paweł II stali na czele Kościoła w okresach "radykalnych transformacji” i krzewili ideę godności człowieka. Ich wyniesienie na ołtarze od początku było intencją Franciszka.
W mijającym roku odbyły się XXVIII Światowe Dni Młodzieży w Rio de Janeiro. Hasło tegorocznego spotkania brzmiało "Idźcie i nauczajcie wszystkie narody". Głównym motywem spotkania było wezwanie papieża Franciszka do nowej ewangelizacji. Dni Młodzieży w Rio zgromadziły rekordową liczbę uczestników - ponad 3,5 miliona osób, w tym ponad dwa tysiące Polaków. Kolejne ŚDM odbędą się w 2016 roku w Krakowie.
Największe tragedie 2013
W mijającym roku doszło do wielu katastrof, kataklizmów i innych tragedii. W kwietniu zawaliła się wielopiętrowa fabryka odzieżowa w Dhace, stolicy Bangladeszu. Zginęło ponad 1,1 tys. osób, a ok. 2,5 tys. odniosło obrażenia. Większość ofiar stanowiły kobiety, które pracowały jako szwaczki. Zawalenie budynku uznano za największą katastrofę budowlaną pod względem liczby ofiar śmiertelnych w czasach współczesnych.
x-news.pl, CNN
W październiku ponad 360 osób zginęło w pożarze łodzi z afrykańskimi imigrantami z Somalii i Erytrei, u wybrzeży włoskiej Lampedusy . W momencie zatonięcia na pokładzie było od 450 do 500 osób. Kolejna katastrofa wydarzyła się półtora tygodnia później, 65 mil od Lampedusy. Na pokładzie jednostki przebywało ok. 250 imigrantów, uratowano ok. 200.
x-news.pl, CNN
Tragiczna w skutkach była katastrofa kolejowa, do której doszło w lipcu w Santiago de Compostela w Hiszpanii . Zginęło 79 osób, a niemal 180 zostało rannych. Główną przyczyną wykolejenia się pociągu była nadmierna prędkość. Na odcinku, na którym obowiązuje ograniczenie do 80 km/godz., skład poruszał się z prędkością ponad 150 km/godz.. W momencie wypadku maszynista prowadził służbową rozmowę przez telefon.
x-news.pl, TVN24
Wśród katastrof naturalnych największe zniszczenia spowodował tajfun Haiyan, który w listopadzie przeszedł nad Filipinami . Zginęło prawie 4,65 tys. osób, a 12 mln zostało poszkodowanych. Ponad 900 tys. Filipińczyków musiało opuścić swoje domy.
W minionym roku na skutek katastrof naturalnych ucierpiały również Stany Zjednoczone. Seria tornad przeszła nad amerykańskim środkowym zachodem w maju, kiedy najbardziej ucierpiała miejscowość Moore na przedmieściach Oklahoma City, i w listopadzie - największe zniszczenia odnotowano wówczas w stanach Indiana, Kentucky i Illinois. Łącznie zginęło ok. 30 osób, a kilkaset zostało rannych.
Zamach podczas maratonu w Bostonie
Spośród aktów terrorystycznych w mijającym roku, wielkie oburzenie społeczności międzynarodowej wzbudził zamach podczas kwietniowego maratonu w Bostonie . W wyniku dwóch wybuchów bomb, podłożonych na mecie imprezy, zginęły trzy osoby, a ponad 260 zostało rannych. Sprawcami zamachu byli dwaj bracia pochodzący z Czeczenii. 26-letni Tamerlan Carnajew zginął w starciu z policją podczas pościgu, 19-letni Dżochar został schwytany w obławie. Grozi mu kara śmierci.
x-news.pl, DK TV2
Uwagę świata od kilku dni przyciąga Wołgograd , gdzie doszło do dwóch zamachów terrorystycznych. 30 grudnia w wyniku wybuchu bomby w trolejbusie zginęło 14 osób, a ok. 30 zostało rannych. 29 grudnia w zamachu na miejscowym dworcu kolejowym zginęło 17 osób, a rannych zostało ponad 40. Pojawiły się przypuszczenia, że oba zamachy mogą być próbą przeszkodzenia Rosji w przeprowadzeniu Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Soczi.
Chodorkowski, Pussy Riot i aktywiści Greenpeace objęci amnestią
Z okazji 20. rocznicy uchwalenia rosyjskiej konstytucji, Duma Państwowa ogłosiła 18 grudnia amnestię. Pozwoliła ona na uwolnienie między innymi Michaiła Chodorkowskiego , byłego oligrachy i przeciwnika Władimira Putina. Wśród ułaskawionych znalazły się także wokalistki Pussy Riot . Rosyjski wymiar sprawiedliwości umorzył także śledztwo i zamknął postępowania przeciwko wszystkim działaczom organizacji ekologicznej Greenpeace aresztowanym po akcji w Arktyce.
REKLAMA
x-news.pl, CNN
2013 w polityce
W mijającym roku w wielu krajach odbyły się wybory na najwyższe urzędy. Nie wszędzie jednak oznaczały one zmiany.
Swoją dominację na niemieckiej scenie politycznej potwierdziła Angela Merkel. Jej partia CDU oraz bawarska CSU wygrały wrześniowe wybory Bundestagu, zdobywając ponad 41 proc. głosów. Był to najlepszy wynik chadecji od ponad 20 lat. Merkel została kanclerzem Niemiec na trzecią już kadencję. Do uzyskania absolutnej większości CDU/CSU zabrakło pięciu mandatów, do utworzenia rządu potrzebny był więc partner koalicyjny. Dotychczasowy - liberalna FDP - nie przekroczył progu wyborczego i znalazł się poza parlamentem. Nowym koalicjantem zwycięskiej partii zostało największe ugrupowanie opozycyjne - socjaldemokratyczna SPD.
W mijającym roku w Czechach, po raz pierwszy w historii, odbyły się powszechne wybory prezydenckie . Wcześniej głowę państwa wybierali parlamentarzyści. Nowym prezydentem został socjaldemokrata Milosz Zeman.
Do zmian na najwyższych szczeblach władzy doszło także na innych kontynentach. Uwagę świata zwróciły wybory prezydenckie w Iranie. Wygrał je Hassan Rouhani , postrzegany przez społeczność międzynarodową jako polityk umiarkowany, w przeciwieństwie do swojego poprzednika ultrakonserwatywnego Mahmuda Ahmadineżada. Ten wybór irańskiego społeczeństwa stał się nadzieją państw zachodnich na polepszenie stosunków z Iranem, szczególnie na rozwiązanie kwestii irańskiego programu nuklearnego. Krokiem w tym kierunku okazało się porozumienie podpisane pod koniec listopada między sześcioma światowymi mocarstwami a Iranem. Dokument zakłada, że Iran ograniczy swój program nuklearny, a w zamian świat złagodzi sankcje gospodarcze nałożone na Teheran.
Kontynuację polityki poprzednika zapowiedział nowy prezydent Wenezueli Nicolas Maduro . Po śmierci Hugo Chaveza, w kwietniu odbyły się tam wybory na najwyższy urząd w państwie. Wygrał je wskazany przed śmiercią przez Chaveza - Maduro. Zapowiedział walkę z biedą i rządy silnej ręki, czyli kontynuację lewicowej polityki Chaveza oraz wspieranie zagranicznych sojuszy zawartych przez niego, między innymi z Kubą i Iranem. Zdaniem ekspertów, Maduro nie ma jednak charyzmy poprzednika.
Nowych przywódców wybrano także w Chinach. Nie było zaskoczenia - przewodniczącym Chińskiej Republiki Ludowej został Xi Jinping. Przejął władzę w wyniku negocjacji, jakie od kilku miesięcy toczyły się na szczytach partii komunistycznej, pomiędzy przedstawicielami frakcji konserwatywnej i tak zwanej frakcji "książątek", zwolenników reform, wspieranych przez ustępującego ze stanowiska prezydenta Hu Jintao.
W mijającym roku zmiany nastąpiły także na królewskich tronach. W kwietniu na rzecz syna Wilhelma Aleksandra abdykowała królowa Holandii Beatrycze, a w lipcu król Belgów Albert II ustąpił tronu synowi Filipowi I.
W lipcu falę radości i wzruszenia wywołała wiadomość z Wielkiej Brytanii - na świat przyszedł książę George , syn następcy tronu księcia Williama i jego małżonki księżnej Kate. Książę Jerzy jest trzeci, po księciu Karolu i księciu Williamie, w kolejce do brytyjskiego tronu. W październiku w Londynie odbył się chrzest Royal Baby. Choć uroczystość miała kameralny charakter, książę George miał aż siedmioro rodziców chrzestnych.
Odważna decyzja Angeliny Jolie
Rok 2013 przyniósł też wydarzenia, które wywołały wiele emocji, jak sprawa hollywoodzkiej gwiazdy Angeliny Jolie, która w maju ujawniła, że przeszła zabieg podwójnej mastektomii z powodu wysokiego ryzyka zachorowania na raka . U aktorki wykryto gen BRCA1, który zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór piersi i jajników. Do podjęcia decyzji o prewencyjnej mastektomii aktorkę skłoniła śmierć matki po wieloletniej walce z rakiem.
Informacje o zabiegu gwiazdy wywołały falę komentarzy na całym świecie. Przeważały opinie o rozsądku i odwadze, choć nie brakło krytyki i potepienia. Zdaniem lekarzy, nagłośnienie sprawy pozwoli uświadomić wielu kobietom, że mogą wygrać z rakiem. Krótko po tym wzrosło zainteresowanie badaniami genetycznymi.
Oscar dla "Operacji Argo"
Również w lutym byliśmy świadkami emocjonujących wydarzeń. Odbyło się wówczas wręczenie najważniejszych nagród w przemyśle filmowym - Oscarów. Najlepszym filmem została "Operacja Argo" w reżyserii znanego aktora Bena Afflecka , obraz oparty na prawdziwych wydarzeniach. Opowiada historię operacji ratowania sześciu amerykańskich zakładników porwanych w Teheranie w 1979 roku. Dobrze przyjęty zarówno przez krytyków, jak i publiczność, został wyróżniony trzema Oscarami, w kategorii najlepszy film, najlepszy scenariusz adaptowany i najlepszy montaż. Statuetki w kategorii najlepsza rola główna otrzymali Daniel Day-Lewis za film "Lincoln" i Jennifer Lawrence za "Poradnik pozytywnego myślenia" .
2013 w nauce
Ważnym wydarzeniem naukowym roku 2013 było sklonowanie ludzkich zarodków , z których po raz pierwszy można pozyskać komórki macierzyste. Sukces międzynarodowego zespołu naukowców otworzył nowe możliwości hodowli tkanek i narządów, ale wzbudził również ogromne kontrowersje etyczne.
Wielkim osiągnięciem było pierwsze na świecie wszczepienie stałego sztucznego serca , którego dokonali lekarze w Paryżu. Całkowicie naśladuje ono ludzkie serce i jest przeznaczone głównie dla pacjentów z ciężkimi schorzeniami kardiologicznymi i w podeszłym wieku. Barierą w korzystaniu z nowego sztucznego serca jest jego cena - kosztuje ono ok. 160 tys. euro.
Wyczekiwanym wydarzeniem było z pewnością przyznanie nagrody Nobla za cząstkę Higgsa . Otrzymali ją Peter Higgs i Francois Englert, których teoria wyjaśnia, skąd się bierze masa. Słuszność teorii potwierdziło odkrycie w 2012 roku bozonu Higgsa, znanego też "boską cząstką". Zdaniem ekspertów, odkrycie cząstki Higgsa, która dała początek wszelkiej materii, jest przedsięwzięciem porównywalnym z lotem człowieka na Księżyc.
W 2013 roku był jeszcze deszcz meteorytów nad Rosją , zaćmienie Słońca , którego pas całkowitej fazy przeszedł przez Atlantyk i centralną Afrykę. Dokonano też identyfikacji szczątków króla Ryszarda III i odkryto nowy gatunek zwierzęcia na półkuli zachodniej. Nazwano go olinguito . Było to pierwsze odkrycie nowego gatunku drapieżnika od 35 lat. Zwierzę ma rudo-brunatne futro i waży niecały kilogram.
Według wstępnych danych Światowej Organizacji Meteorologicznej, rok 2013 może okazać się jednym z dziesięciu najcieplejszych lat , od zapoczątkowania w 1850 roku regularnych nowoczesnych pomiarów. Powierdzenie tej informacji nastąpi dopiero w marcu przyszłego 2014 roku.
IAR, kk
REKLAMA