Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych". Zwiedzanie piwnic ministerstwa sprawiedliwości

Posłuchaj

Wojciech Boberski o przywracaniu pamięci o Żołnierzach Wyklętych (IAR)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Choć formalnie Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" obchodzony jest 1 marca, w wielu miejscach uroczystości odbywają się już od kilku dni.

Powiązany Artykuł

Obchody Narodowego Dnia Pamięci "Żołnierzy Wyklętych"

W latach 1945-1954 więziono tam działaczy podziemia niepodległościowego, m.in. gen. AK Emila Fieldorfa "Nila" czy Jana Rodowicza "Anodę" (który poniósł tutaj w 1949 r. śmierć po wypadnięciu z okna - co najprawdopodobniej było mordem, upozorowanym przez UB na samobójstwo). Pod tablicą ku czci "Anody" przy gmachu MS wiązankę kwiatów złożył minister Zbigniew Ziobro.

W godzinach 10.00-14.00 po piwnicach oprowadzają edukatorzy z Muzeum Powstania Warszawskiego, któremu przekazano opiekę nad tym miejscem. Ma tu powstać ekspozycja ukazująca powojenne losy powstańców więzionych przez komunistyczny aparat represji. Czas trwania zwiedzania - ok. 30 min., wstęp wolny po okazaniu dokumentu tożsamości.

Żołnierze Wyklęci >>> zobacz serwis specjalny

Pomieszczenia wraz z ministrem zwiedziła też grupa dziennikarzy. Ziobro podkreślał, że popełniano tu najstraszniejsze zbrodnie oraz znęcano się nad bohaterami Polski Podziemnej.

- To miejsce nie oddaje w pełni grozy tamtych czasów - mówił minister o dawnym areszcie UB. Wyraził satysfakcję, że oddając hołd więzionym tu wspaniałym ludziom, którzy często oddawali życie za Polskę, może otwierać te podziemia dla zwiedzających - by przypominały o tamtych ponurych czasach.

Oprowadzający przewodnik z Muzeum Powstania Warszawskiego Andrzej Komuda mówił, że w okresie stalinowskim było tu więzienie śledcze na potrzeby znajdującej się w tym budynku siedziby MBP.

Podziemia budynku Ministerstwa Sprawiedliwości w Warszawie, PAP/Marcin Obara

- Przeszło przez nie tysiące ludzi, którzy byli przetrzymywani w strasznych warunkach - dodał. Mówił, że na betonowym podłożu była tylko rozłożona stara słoma, cele były z reguły pozbawione okien i nieogrzewane, a za toaletę musiało wystarczyć jedno wiadro.

Strażnikami byli m.in. komuniści z Francji, którym powiedziano, że trzyma się tu hitlerowskich zbrodniarzy. Potem strażników tych musiano wymienić, gdyż zaczęli się jednak komunikować z więźniami, a wprowadzono strażników niemówiących w ogóle po polsku.

Według Komudy śledczy wzywali aresztantów z reguły po to, by bić. Często ubecy dzielili się rolami - jeden występował jako rzekomo "dobry", przedstawiając drugiego jako "tego złego", który będzie bił, jeśli więzień nie będzie składał oczekiwanych zeznań temu "dobremu".

Komuda zwracał uwagę na zachowane rysunki na ścianach cel, gdzieniegdzie można też znaleźć wyrytą datę czy rodzaj kalendarza. Jeden z karcerów nosił nazwę "psiej budy", gdyż nie można było się w nim wyprostować, a leżało się w nim wśród ekskrementów.

Przewodnik apeluje do wszystkich, aby oddawali odpowiednie pamiątki, które mogłyby być elementami planowanej tu ekspozycji.

Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" obchodzony jest 1 marca. Data upamiętnienia dzień 1 marca 1951 r., kiedy w mokotowskim więzieniu zamordowano przywódców IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość - kierownictwo ostatniej ogólnopolskiej konspiracji kontynuującej od 1945 r. dzieło Armii Krajowej.

PAP/IAR, to