Co zrobi Kościół po śmierci Franciszka? Obrzędy, zwyczaje, ceremoniały

Papież Franciszek, który obecnie zmaga się z poważnymi problemami zdrowotnymi, już w poprzednim roku zadecydował o przebiegu swojego pogrzebu. Ten pozbawiony ma być niektórych obrzędów i rytuałów, towarzyszących pożegnaniom ojców świętych.

Tak czy inaczej, po śmierci Franciszka rozpocznie się zaplanowany i ściśle dopracowany przez wieki proces. Niektóre ze zwyczajów sięgają nawet czasów starożytnego Rzymu. Potem kardynałowie będą rywalizować o władzę nad Kościołem katolickim, który zrzesza miliard wyznawców na całym świecie.

Śmierć papieża

Zgodnie z tradycją śmierć papieża potwierdza wysoki rangą watykański urzędnik nazywany kamerlingiem. Obecnie funkcję tę pełni kardynał z Irlandii Kevin Farrell.

Jeśli tradycja zostanie podtrzymana, to właśnie on stanie nad ciałem papieża Franciszka i zawoła go po imieniu. Podobnie czyniono w starożytnym Rzymie. Obecnie ma to znaczenie głównie ceremonialne, ponieważ zgon ojca świętego potwierdzają lekarze. Ze zwyczajem tym wiążę się również mit, jakoby kamerling stukał w głowę papieża srebrnym młoteczkiem, by upewnić się o jego śmierci, ale Watykan od dawna temu zaprzecza.

REKLAMA

Gdy papież nie odpowiada na zawołanie, niszczy się jego sygnet, który służy jako pieczęć do oficjalnych dokumentów, co symbolicznie kończy jego panowanie, a papieskie apartamenty zostają zapieczętowane. Kamerling informuje o śmierci ojca świętego Kolegium Kardynalskie, a następnie Watykan ogłasza wieści światu.

Żałoba

Po śmierci papieża następuje znany od starożytności dziewięciodniowy okres żałoby nazywany Novendiale. Żałobę narodową zazwyczaj ogłaszają również Włochy.

Pobłogosławione i ubrane w papieskie szaty ciało papieża zostanie wystawione na widok publiczny w Bazylice Świętego Piotra, gdzie hołd oddadzą im setki tysięcy wiernych, w tym zagraniczni dygnitarze i politycy. W przeszłości zwłoki układano na katafalku, ale Franciszek zrezygnował z tego zwyczaju i wybrał otwartą trumnę bez przepychu.

Dawniej papieże często byli balsamowani, a niektórym usuwano organy przed pochówkiem - w kościele św. Wincentego i św. Anastazego ulokowanym przy fontannie di Trevi w Rzymie znajdują się serca ponad dwudziestu papieży w marmurowych urnach – ale zwyczaj ten nie jest już praktykowany.

REKLAMA

Gdy Franciszek będzie spoczywał w trumnie, w Bazylice Świętego Piotra i w całym katolickim świecie odprawiane będą modlitwy i msze żałobne. Z kolei w Watykanie rozpocznie się okres przejściowy nazywany "sede vacante", czyli "wolne miejsce", podczas którego władzę w Kościele, do czasu wyboru nowego biskupa Rzymu, przejmie Kolegium Kardynałów.

Pochówek

Pogrzeb Franciszka odbędzie się prawdopodobnie na placu Świętego Piotra od czterech do sześciu dni po śmierci. Uroczystości poprowadzi dziekan Kolegium Kardynalskiego, obecnie 91-letni Włoch Giovanni Battista Re.

Jak nakazuje zwyczaj, papieże chowani są w Grotach Watykańskich, krypcie pod Bazyliką Świętego Piotra. Spoczywa tam niemal 100 biskupów Rzymu, ale nie będzie wśród nich Franciszka. Argentyńczyk w 2023 roku oznajmił, że na miejsce spoczynku obrał rzymską bazylikę Santa Maria Maggiore, jedną ze swoich ulubionych i najczęściej odwiedzanych świątyń. Będzie pierwszym od stu lat ojcem świętym pochowanym poza Watykanem.

Poprzedni papieże spoczywali w trzech trumnach: wykonanych z cyprysu, cynku i wiązu, włożonych jedna w drugą. Franciszek zażyczył sobie jedną, cynkowo-drewnianą trumnę.

REKLAMA

Benedykt XVI, który abdykował w 2013 roku, a zmarł 2022 roku, pochowany został z monetami wybitymi w czasie jego panowania oraz metalową tubą zawierającą zwój zwany rogito – długi na 1000 słów dokument, opowiadający o jego życiu i pontyfikacie. Franciszek prawdopodobnie też będzie miał swoje rogito.

Elekcja

Od dwóch do trzech tygodni po pogrzebie papieża, w Kaplicy Sykstyńskiej Kolegium Kardynalskie przeprowadzi konklawe. Teoretycznie każdy ochrzczony katolik płci męskiej może ubiegać się o urząd papieski, ale przez ostatnie 700 lat papież zawsze był wybierany spośród członków Kolegium Kardynałów.

Zdecydowana większość z 266 papieży pochodziła z Europy. Franciszek, rodem z Argentyny, był pierwszym nie-Europejczykiem na papieskim tronie od 1300 lat. Ostatnim był pochodzący z Syrii Grzegorz III (731-741).

Kandydaci na papieży nie prowadzą kampanii wyborczych. Kardynałowie, którzy zdaniem watykanistów mają największe szanse na objęcie tronu papieskiego, nazywani są "papabile", czyli "nadający się na papieża".

REKLAMA

W czasie głosowania Kaplica Sykstyńska zostaje zamknięta, a kardynałowie, którzy zostają w środku, składają przysięgę zachowania tajemnicy. W głosowaniu udział biorą kardynałowie, którzy nie przekroczyli 80. roku życia. Około 120 kardynałów odda swój głos w tajnych wyborach, zapisując nazwiska kandydata na kartkach, które umieszczą w kielichu na ołtarzu.

Jeśli żaden z kandydatów nie otrzyma wymaganych dwóch trzecich głosów, głosowanie zostanie powtórzone. W ciągu dnia mogą odbyć się maksymalnie cztery głosowania. Konklawe z 2013 roku, gdy obrano Franciszka, trwało 24 godziny, podczas których odbyło się pięć głosowań. Z kolei w 1978 roku potrzeba było ośmiu głosowań, by wyłonić następcę Jana Pawła I, którym został Karola Wojtyła.

Po elekcji kartki z głosami są spalane w piecu umiejscowionym w Kaplicy Sykstyńskiej. W drugim kominie spala się specjalną substancję chemiczną, która nadaje dymowi odpowiedni kolor. Jeśli dym jest czarny, głosowanie nie wyłoniło następcy świętego Piotra, jeśli jest biały, nowy biskup Rzymu został wybrany.

Nowy papież

Następnie z balkonu Bazyliki Świętego Piotra przedstawiciel Kolegium Kardynalskiego łacińskimi słowami "habemus papam" (pl. "mamy papieża") ogłasza wiernym wybór ojca świętego.

REKLAMA

Nowo wybrany papież, po przyjęciu papieskiego imienia, odziany w białą sutannę wychodzi na balkon i po raz pierwszy przemawia publicznie jako ojciec święty. I tak świat katolicki zyskuje nowego przywódcę.

Źródła: Politico, Polskie Radio/kor