70. rocznica śmierci matematyka, który rozszyfrował Enigmę

Jerzy Różycki, pracownik Uniwersytetu Poznańskiego i członek Biura Szyfrów Oddziału II Sztabu Głównego Wojska Polskiego, wracał z Algierii do ośrodka polskich kryptologów we francuskiej miejscowości Cadix, zlokalizowanej w południowej, nieokupowanej części Państwa Vichy. Statek zatonął w pobliżu Balearów w niewyjaśnionych okolicznościach.

Zobacz galerię: DZIEŃ NA ZDJĘCIACH>>>

W 1932 roku Różycki, jako jeden z trzech młodych matematyków pracujących dla polskiego wywiadu, stał się współtwórcą repliki niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, co umożliwiło deszyfrowanie tajnych depesz wroga.

W lipcu 1939 roku roku pracownicy Biura Szyfrów przekazali przedstawicielom angielskiego i francuskiego wywiadu informacje na temat matematycznego systemu rozszyfrowywania niemieckich wiadomości kodowanych przez Enigmę.

Złamanie szyfru i przechwytywanie informacji pomogło aliantom między innymi w Bitwie o Anglię, o Atlantyk, a także w zwycięstwie pod Falaise. Uważa się, że złamanie kodu Enigmy przyspieszyło wygraną aliantów w II wojnie światowej o 2-3 lata i uratowało życie 20-30 milionom ludzi w Europie i na świecie.

Legendarna maszyna szyfrująca była używana przez wojsko niemieckie od 1928 roku. Urządzenie, które mogło wygenerować w sumie czterysta sekstylionów kombinacji, uważane było za najdoskonalszą maszynę szyfrującą na świecie.

Zobacz serwis specjalny: II wojna światowa>>>

O wszystkim zadecydował przypadek

Marian Rejewski w swoich wspomnieniach podkreślał, że Biuro Szyfrów Polskiego Sztabu Generalnego zaczęło się interesować Enigmą przez przypadek. Według niego, pod koniec 1927 lub na początku 1928 roku do Urzędu Celnego w Warszawie trafiła paczka z Niemiec, która zgodnie z załączoną deklaracją powinna była zawierać urządzenia radiowe.

Jej nadawca - przedstawiciel niemieckiej firmy - domagał się, aby przesyłka natychmiast została zwrócona do Niemiec, bowiem została wysłana do Polski przez pomyłkę. Zaalarmowani jego uporczywymi naleganiami funkcjonariusze celni zwrócili się do polskiego wywiadu. Przedstawiciele służb wywiadowczych otworzyli paczkę, w której znajdowała się legendarna maszyna szyfrująca.

Po bezowocnych próbach odczytania pierwszych informacji szyfrowanych za pomocą Enigmy, które niemieckie wojskowe stacje radiowe zaczęły nadawać w 1928 roku, nowy szef Biura Szyfrów ppłk Gwido Karol Langer postanowił zakupić uproszczony egzemplarz urządzenia - w wersji przeznaczonej na rynek cywilny - i zorganizować kurs kryptologii dla grupy studentów Uniwersytetu Poznańskiego. Trzem najwybitniejszym - Różyckiemu, Rejewskiemu i Zygalskiemu - zaproponował potem pracę nad rozszyfrowywaniem Enigmy.

IAR,PAP,kk