Pożegnanie Torańskiej. "Jej dzieła pozostaną"

Posłuchaj

Relacja Karola Tokarczyka, IAR

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Dziennikarka, pisarka, autorka wywiadów, m.in. z dawnymi działaczami komunistycznymi, zmarła 2 stycznia. Spoczęła na warszawskich Powązkach w alei naprzeciwko pomnika ofiar katastrofy smoleńskiej. Prezydent pośmiertnie odznaczył ją Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. 

- Z ludzkiej pamięci, ludzkich przeżyć, wyznań pisała historię Polski; pisała, dociekając prawdy. I wtedy, gdy jej rozmówcami byli oni, z mijającej rzeczywistości komunistycznej, jak i gdy jej rozmówcami staliśmy się my, z naszej Polski solidarnościowe - powiedział prezydent Bronisław Komorowski.

Podkreślał, że dziennikarka nie oszczędzała swoich rozmówców, ale "szanowała ich emocje, zaskakiwała i potrafiła trafiać w czułe punkty, ale zawsze dawała szansę na obronę odmiennych, cudzych racji". 

Torańską żegnali też dziennikarze. Janina Paradowska mówiła, że była ona kobietą mądrą i radosną. - Przeczytałam to zdanie w jednym z nekrologów i wydaje mi się, że do tych słów właściwie niewiele trzeba dodać - powiedziała. Jej zdaniem zmarła miała szacunek dla ludzi w czasach jego deficytu w życiu publicznym i w zawodzie, który wykonywała. - To przesłanie, które zostawia nam Teresa - dodała.

Zdaniem honorowego prezesa Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich Stefana Bratkowskiego to, co zrobiła Teresa Torańska, jest czymś niezwykłym w polskim dziennikarstwie. - Twórczość dziennikarzy żyje krótko. Aktualność naszych produkcji nie jest dłuższa niż parę miesięcy, co najwyżej. Jej prace, jej dzieła, pozostaną nie tylko jako dokumentacja dla historyków, a jako rzeczy do czytania przez wszystkich, którzy chcą się czegoś dowiedzieć o tym jak było, co było i z kim to było - podkreślił. Według niego ludzie, którzy rozmawiali z Torańską, mieli do niej zaufanie oraz wierzyli w jej uczciwość i rzetelność. 

Teresa Torańska urodziła się w 1944 r. w Wołkowysku. Ukończyła prawo na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 70. współpracowała z tygodnikiem "Kultura", później z paryską "Kulturą". Była autorką książki pt. "Oni" (1985), na którą złożyły się wywiady z byłymi komunistycznymi decydentami i dygnitarzami o ich roli w budowaniu PRL. Książkę przetłumaczono na kilkanaście języków i weszła do kanonu obowiązujących lektur na wydziałach nauk społecznych i politycznych uniwersytetów.

Kontynuacją książki "Oni" był wydany w 1994 r. kolejny zbiór wywiadów pt. "My". Złożyły się nań wywiady m.in. z Leszkiem Balcerowiczem, Janem Krzysztofem Bieleckim, Jackiem Merklem, Wiktorem Kulerskim, Jarosławem Kaczyńskim, Piotrem Szczepanikiem i Janem Rulewskim.
W 2006 r. ukazała się książka "Byli" - Torańska kontynuowała swoje rozmowy z komunistycznymi decydentami i dygnitarzami. Wśród jej rozmówców znaleźli się: gen. Wojciech Jaruzelski, rzecznik rządu w latach 1981-1989 Jerzy Urban, minister kultury Józef Tejchma i szef Urzędu do spraw Wyznań Kazimierz Kąkol.
Jej kolejna książka - "Są" - to wydana w 2007 r. publikacja, w której namówiła do zwierzeń m.in. Jana Nowaka Jeziorańskiego, Ewę Łętowską, Wandę Wiłkomirską, Michała Głowińskiego, Edmunda Wnuka-Lipińskiego. Opowiadają oni o osobistych, często tragicznych przejściach i o tym, jak sobie z nimi poradzili.
Rok później ukazała się książka "Jesteśmy. Rozstania '68", w której po 40 latach marcowi emigranci opowiadali o swoich doświadczeniach. Książka zawiera kilkadziesiąt rozmów autorki z osobami, które wyjechały, noty o emigrantach, ich fotografie, często całych rodzin i kalendarium marcowych wydarzeń 1968 r.
"Śmierć spóźnia się o minutę" to opublikowane w 2010 r. trzy rozmowy Teresy Torańskiej z Michałem Bristigerem, Michałem Głowińskim oraz Adamem Danielem Rotfeldem.
Torańska była także autorką talk-show "Teraz Wy" w TVP 2 i cyklu programów telewizyjnych ("Powtórka z PRL-u" oraz "Władza"). Była współautorką filmów dokumentalnych, m.in. "Dworzec Gdański" (2007) i "Noc z generałem" (2004) - oba w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz, "Było i już" (2002) w reżyserii Feliksa Falka oraz filmu dla BBC - "Changing the guard" (1990) o początkach demokracji w Polsce w reżyserii Petera Bate. W 2001 r. została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

PAP, tj