Cheapfake, deepfake, cherry picking. Sprawdź, jak identyfikować dezinformację

• Cheapfake: proste manipulowanie obrazem za pomocą tanich i powszechnie dostępnych narzędzi.
• Deepfake: zaawansowane metody obróbki obrazu wykorzystujące sztuczną inteligencję, np. poprzez nakładanie i animowanie czyjejś twarzy na inny materiał wizualny.
• Cherry picking: wykorzystanie wybiórczych danych, które potwierdzają pozycję lub tezę, ignorując pozostałe materiały badawcze, które temu przeczą.
• Stawianie chochoła: atakowanie, wyśmiewanie lub podważanie poglądów przeciwnika, których tak naprawdę nigdy nie wyraził.

Wymienione powyżej metody dezinformacyjne są jednymi z wielu narzędzi, za pomocą których usiłuje się manipulować opinią publiczną. Rozpoznanie tych działań nie zawsze jest łatwe. Wymaga uwagi, a nie tylko biernej, bezrefleksyjnej konsumpcji mediów.

Jak nie dać się dezinformacji:

Jedną z metod przeciwdziałania dezinformacji jest tzw. fact-checking, czyli weryfikacja informacji poprzez: sprawdzanie treści, obrazu, domeny strony, weryfikację prawdziwości źródła, autora, sięgnięcie do pierwotnych źródeł. Taka analiza informacji, które każdego dnia chłoniemy między innymi za pośrednictwem internetu, może być trudna i czasochłonna. Ale jeśli tylko coś budzi naszą wątpliwość, warto tę pracę wykonać, by nie dawać się okłamywać.

Należy też sprawdzić, z jakich źródeł informacji sami korzystamy na co dzień.

Wojna na Ukrainie

- Przede wszystkim zastanowiłbym się, do jakich mediów sięgamy. Zweryfikowałabym kanały, które oglądam w telewizji, podcasty, których słucham. Zwróciłabym uwagę na autorów, którzy publikują, czy są podpisani, czy są jakieś inne ich publikacje - wylicza Marta Gromada. Ekspert NASK dodaje, trzeba też pamiętać, że fake newsem bywają zdjęcia czy materiały wideo.

Gromada tłumaczy ponadto, że dezinformacja może obejmować niemal wszystkie dziedziny życia, ale po wybuchu wojny na Ukrainie internet zalała fala kłamliwych, spreparowanych informacji, których źródłem są m.in. farmy trolli związane z Kremlem. - Śledzimy ten wątek od samego początku. Trendy dotyczące sytuacji na Wschodzie zmieniają się bardzo szybko - zaznacza.

Ekspertka w piątym odcinku "Przygotowanych" tłumaczy, jakie kłamstwa pojawiają się w sieci na temat wojny na Ukrainie i jak usiłuje się nami manipulować. Mówi też między innymi, czym jest Kodeks Dobrych Praktyk stworzony do walki z manipulacją i gdzie możemy zgłaszać fake newsy. Zapraszamy do obejrzenia materiału wideo lub posłuchania podcastu.

Paweł Kurek

***

Wojna na Ukrainie wywołuje w Polakach poczucie zagrożenia. "Przygotowani" to cykl poświęcony szeroko pojętemu bezpieczeństwu. Eksperci, z którymi rozmawialiśmy, opowiedzieli nam między innymi, co powinno się znaleźć w plecaku ucieczkowym, pokazali, jak opatrywać rany czy nauczyć się strzelać. Tłumaczyli też, gdzie najlepiej się schronić, gdy wyją syreny przeciwlotnicze. To odcinkowe kompendium wiedzy, które może być przydatne w sytuacjach kryzysowych.