Aleksander Wielopolski – realista czy zdrajca
30 grudnia 1877 roku zmarł margrabia Aleksander Wielopolski. - W oczach Polaków był to samowolny, nieliczący się z opinią publiczną magnat, który złamał dotychczasowy wspólny front ziemiaństwa względem caratu – mówił w audycji Polskiego Radia historyk dr Piotr Szlanta.
2022-12-30, 05:40
- Wielopolski funkcjonuje w przeciętnej opinii współczesnego Polaka jako symbol polityki ugodowej. Symbol z odcieniem pejoratywnym. Biegunem przeciwnym, symbolem polityki romantycznej, polityki walki jest Józef Piłsudski – mówił na antenie Polskiego Radia Ryszard Zieliński.
Posłuchaj sądu nad Aleksandrem Wielopolskim w audycji z cyklu "Na historycznej wokandzie".
Posłuchaj
Rezygnacja z niepodległości
Aleksander Wielopolski urodził się w 1803 roku w Sędziejowicach, w jedynej polskiej rodzinie z tytułem margrabiowskim. Ugodowy polityk, konserwatysta po raz pierwszy pojawił się na łamach historii, gdy podczas Powstania Listopadowego na polecenia Rządu Narodowego wyjeżdżał w misjach dyplomatycznych do Wielkiej Brytanii.
REKLAMA
Kilka lat później, po rzezi szlachty w rabacji galicyjskiej z 1846 roku, napisał anonimowo słynny list do austriackiego kanclerza ks. Metternicha, w którym wyraził oburzanie na inspirowanie rzezi przez władze austriackie. Pod wpływem wydarzeń z Galicji zrezygnował z hasła niepodległości na rzecz współpracy środowisk konserwatywnych z rządem carskim.
Po wojnie krymskiej i objęciu rządów przez cara Aleksandra II Wielopolski zaangażował się w działalność polityczną w Królestwie Polskim. Chciał doprowadzić do ugody pomiędzy caratem a społeczeństwem polskim, które coraz częściej domagało się przywrócenia samorządu i reform konstytucyjnych.
W kwietniu 1861 roku stanął na czele nowo powołanej Komisji Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Królestwie Polskim. Swoją osobą firmował ustępstwa rządu carskiego względem Polaków. Między innymi w kwietniu 1861 roku zapowiedziano powołanie Rady Stanu i założenie uniwersytetu. Jednak społeczeństwo polskie wciąż było niezadowolone z tak wąskiego zakresu swobody.
- W oczach Polaków był to samowolny, nieliczący się z opinią publiczną magnat, który złamał dotychczasowy wspólny front ziemiaństwa względem caratu – mówił w audycji Polskiego Radia historyk dr Piotr Szlanta.
REKLAMA
Posłuchaj
W maju 1862 roku został mianowany kierownikiem rządu cywilnego i firmował trzy układy carskie. W książce "Sylwetki polityczne XIX wieku" autorstwa Wojciecha Karpińskiego i Marcina Króla można przeczytać:
"Wielopolski przeprowadził ważne reformy. Rozbudował szkolnictwo z językiem polskim. Doprowadził do powstania Szkoły Głównej w Warszawie. Oczynszował chłopów, chociaż nie zdecydował się na uwłaszczenie. Nadał prawa Żydom. Organizował ustrój administracyjny. Powołał organa rządowe i sądownicze. Reformy, które wywalczył miały ogromne znaczenie dla społeczeństwa, a jednak społeczeństwo nie przyjmowało ich".
Powstanie Styczniowe
- Kolejne ustępstwa okazały się zbyt małe, aby zaspokoić rozbudzone oczekiwania społeczeństwa – mówił Piotr Szlanta. - Aby nie dopuścić do katastrofy, którym Powstanie Styczniowe się okazało, Wielopolski wystąpił z ideą branki do wojska.
REKLAMA
Przeprowadzono ją w nocy z 14 na 15 stycznia 1863. Wybrano pewną grupę rekrutów, którzy szli do wojska na nie krócej niż okres 25 lat. W ten sposób, Wielopolski, car Aleksander II i namiestnik Królestwa Polskiego Wielki Książę Konstanty usiłowali zdusić zarzewie buntu.
Wybuch Powstania Styczniowego spowodował, że Wielopolski utracił swoje wpływy w Królestwie Polskim i na dworze carskim. Ostatecznie w lipcu 1863 roku otrzymał dymisję i wyjechał za granicę. Zmarł w Dreźnie 30 grudnia 1877 roku.
mjm
REKLAMA