Kreml wyrzuca z Rosji amerykańską organizację pomocową

Posłuchaj

Moskwa uznała za niepożądaną amerykańską Narodową Fundację na rzecz Demokracji/NED/. Z Moskwy relacja Macieja Jastrzębski/IAR

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

NED stała się pierwszą zagraniczną NGO, wobec której zastosowano uchwaloną w maju ustawę, pozwalającą władzom Rosji uznać zagraniczne i międzynarodowe organizacje pozarządowe, a także firmy, za niepożądane na terytorium Federacji Rosyjskiej.

Zgodnie z ustawą za niepożądaną może być uznana organizacja pozarządowa lub firma "stwarzająca zagrożenie dla podstaw ustroju konstytucyjnego Rosji, jej obronności lub bezpieczeństwa".

Rosyjskie media piszą, powołując się na prokuraturę, że NED w celu wpłynięcia na decyzje podejmowane przez władze Rosji i zdyskredytowania służby w rosyjskich siłach zbrojnych przekazała w latach 2013-2014 rosyjskim organizacjom i strukturom w Rosji pomoc finansową w wysokości 5,2 mln dolarów.
NED miała też - według rosyjskiej prokuratury - uczestniczyć w staraniach o "uznanie za nielegalne wyników kampanii wyborczych". Nie sprecyzowano, o jakie wybory chodzi.

Amerykańska organizacja National Endowment for Democracy widniała od początku lipca na liście 12 zagranicznych organizacji, których zakazu działania w Rosji domagała się Rada Federacji, wyższa izba rosyjskiego parlamentu. Na czarnej liście znalazły się też dwie polskie organizacje: Fundacja Edukacja dla Demokracji i Wschodnioeuropejskie Centrum Demokratyczne.

Rada Federacji proponowała wówczas uznać za niepożądaną także działalność w Rosji siedmiu NGO z USA i trzech z Ukrainy. W stosownym oświadczeniu zwrócono się do rosyjskiego MSZ, prokuratury generalnej i resortu sprawiedliwości o rozpatrzenie listy, nazywanej "patriotyczną".

Komitet Przeciwko Torturom ze statusem "obcego agenta"

Nowe przepisy wobec NGO zostały także zastosowane w stosunku do rosyjskiej organizacji. Rosyjskie ministerstwo sprawiedliwości zdecydowało, że Komitetowi Przeciwko Torturom zostanie nadany status "obcego agenta". Organizacja zapowiada, że zakończy działalność, jednak wznowi ją pod nową nazwą.

Prezes Komitetu Igor Kaljapin nie zgadza się z decyzją ministerstwa, tłumacząc, że Komitet nigdy nie był podporządkowany poleceniom z innego kraju. Zapowiedział, że organizacja wznowi działalność pod nazwą - Komitet Zapobiegania Torturom.

By uniknąć kolejnych oskarżeń, grupa nie będzie starać się o międzynarodowe granty. Będzie polegać jedynie na krajowych dotacjach - zapowiada prezes organizacji. Do tej pory prawie połowa budżetu Komitetu pochodziła z zagranicy. W celu uzyskania obcych funduszy ma powstać sześć nowych, autonomicznych organizacji.

Ostatnio czeczeńskie biura Komitetu Przeciwko Torturom zostały zaatakowane przez zamaskowanych bojowników. Wcześniej pod siedzibą Komitetu gromadziły się setki osób, skandujących hasła obrażające aktywistów. Igor Kaljapin twierdził, że przyczyną ataków jest ostra krytyka ze strony Komitetu pod adresem rządzącego Czeczenią Ramzana Kadyrowa, wspieranego przez Władimira Putina.

Przepisy w ogniu krytyki

Od 2014 roku w Rosji obowiązuje znowelizowana ustawa, dającą resortowi sprawiedliwości prawo do samodzielnego wpisywania organizacji otrzymujących środki finansowe z zagranicy do rejestru "zagranicznych agentów", bez wcześniejszego orzeczenia sądu. Organizacjom pozarządowym przyznano jedynie prawo odwołania się do sądu.

Organizacje otrzymujące status "pełniących funkcje zagranicznych agentów" zostają objęte restrykcyjną kontrolą ze strony państwa. Za niepodporządkowanie się przepisom grożą im wysokie grzywny lub likwidacja, a ich szefom nawet więzienie.

Obrońcy praw człowieka i aktywiści społeczni wielokrotnie apelowali o zmianę kontrowersyjnych zapisów.

IAR/PAP/iz