Rada Regencyjna – bezczynna czy niedoceniona?
Książę, arcybiskup i ziemianin – trzy osoby z nadania niemieckiego i austro-węgierskiego miały zastępować króla w Królestwie Polskim. Ten nigdy się nie pojawił. Polska odrodziła się jako republika.
2024-10-15, 05:37
107 lat temu, 15 października 1917 roku, zaprzysiężeni zostali członkowie Rady Regencyjnej.
Akt 5 listopada 1916 wydany przez cesarzy Niemiec i Austro-Węgier zawierał deklarację powstania samodzielnego Królestwa Polskiego.
- Bezpośrednio po Akcie 5 listopada utworzono ciało doradcze dla gubernatorów wojskowych obu mocarstw, była to tzw. Tymczasowa Rada Stanu. Mniej więcej rok później powstała Rada Regencyjna - wyjaśniał prof. Andrzej Chojnowski w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Widnokrąg". Dlaczego z utworzeniem Rady Regencyjnej zwlekano aż rok? Posłuchaj audycji.
REKLAMA
Posłuchaj
Rada Regencyjna miała pełnić rolę głowy państwa. W skład tego organu weszli: Józef Ostrowski, abp Aleksander Kakowski i książę Zdzisław Lubomirski.
- Zostali oni mianowani przez obu cesarzy. Reprezentowali duch zachowawczy, postawę konserwatywną, grupę ludzi, którzy byli ustabilizowani materialnie - podkreślał prof. Andrzej Chojnowski.
Z kolei dr Janusz Osica w audycji Andrzeja Sowy "A.D. 1918" przedstawiał członków Rady w ten sposób:
- Były to szacowne postacie. Książę Lubomirski był prezydentem Warszawy, wielce szacowny był arcybiskup Kakowski, bardzo dobre recenzje zbierał Ostrowski, któremu miano za złe, że kolaborował z władzami rosyjskimi, ale czynił to podobno w szlachetnych celach – mówił historyk.
REKLAMA
Początkowo władza Rady była jedynie fasadowa. Jej kompetencje zostały mocno ograniczone: miała prawo wybrać rząd, ale nie mogła reprezentować społeczeństwa polskiego na arenie międzynarodowej.
Z czasem podejmowała działania dążące do uwolnienia Piłsudskiego z Magdeburga i unieważnienia niemiecko-austriacko-ukraińskiego traktatu brzeskiego w punkcie oddającym Ukrainie Chełmszczyznę i część Podlasia. Istotne, z perspektywy późniejszego funkcjonowania niepodległej Polski, były akty prawne wydane przez rządy powoływane przez Radę Regencyjną. Stanowiły one zrąb polskiego systemu prawno-administracyjnego. Do zasług Rady należy zaliczyć też ważne gesty symboliczne: nadzorowanie tworzenia w Warszawie Polskiej Armii (na Szefa Sztabu powołano gen. Tadeusza Rozwadowskiego), a przede wszystkim ogłoszenie 7 października 1918 niepodległości Królestwa Polskiego.
Te gesty nie zmieniły jednak nastawienia opinii polskiego społeczeństwa do Rady Regencyjnej. Była ona nadal postrzegana jako organ powołany przez zaborców i nie cieszyła się autorytetem. 11 listopada 1918 członkowie Rady przekazali władzę wojskową Józefowi Piłsudskiemu.
Posłuchaj
REKLAMA
bm
REKLAMA