Wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Trzy najważniejsze punkty

1. Wybór dwóch sędziów Trybunału Konstytucyjnego niezgodny z konstytucją

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że niekonstytucyjny jest przepis czerwcowej ustawy, który był podstawą wyboru przez poprzedni Sejm dwóch nowych sędziów TK - w miejsce tych, których kadencja wygasa w grudniu.

"Dalsze postępowanie w sprawie rozpoczęcia przez nich urzędowania ulega zatem zamknięciu" - uznał Trybunał.

- Sędziego Trybunału Konstytucyjnego nie można wybierać z góry. Dwaj sędziowie grudniowi zostali wybrani przez nieuprawniony organ - uzasadnił sędzia TK Leon Kieres.

2. Wybór trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego był niezgodny z konstytucją

Trybunał Konstytucyjny ocenił, że przepis ustawy o Trybunale w zakresie, w jakim umożliwił Sejmowi wybór w październiku trzech sędziów TK w miejsce tych, których kadencja minęła w listopadzie jest konstytucyjny.

"Postępowanie w sprawie rozpoczęcia przez nich urzędowania jest niezakończone" - wskazał Trybunał.

x-news.pl, TVN24

3. Odebranie ślubowania od sędziego TK jest obowiązkiem prezydenta

Trybunał Konstytucyjny uznał za niekonstytucyjny przepis ustawy w sprawie zaprzysięgania sędziów Trybunału przez prezydenta RP rozumiany inaczej niż jako zobowiązujący go do niezwłocznego zaprzysiężenia sędziów.

- Nie ulega wątpliwości, że na gruncie konstytucji odebranie ślubowania od nowo wybranego przez Sejm sędziego jest konstytucyjnym obowiązkiem głowy państwa. Właśnie z faktu, że ustawa nie określa żadnego terminu, w którym ma dojść do odebrania ślubowania oznacza to, co jest podstawą europejskiej kultury prawnej, że taki obowiązek należy zrealizować niezwłocznie - wyjaśnił sędzia TK Marek Zubik.

Dodał, że "nie ma żadnych rozsądnych podstaw do przyjęcia jakichkolwiek innych interpretacji przepisu". Zaznaczył, że przepis uzależnia "rozpoczęcie statusu urzędowego sędziego" od ślubowania. - Tym bardziej wzmacnia to obowiązek do niezwłocznego przyjęcia ślubowania - oświadczył Zubik.

Sędzia oznajmił, że zwłoka z przyjęciem przez prezydenta ślubowania sędziów Trybunału Konstytucyjnego nie może się wyłącznie opierać o zarzut wadliwości samej podstawy prawnej dokonania wyboru. - Rozstrzyganie zarzutu wadliwości ustawy to monopol TK - stwierdził.

Zubik powiedział, że "na gruncie konstytucji do wyłącznej kompetencji Sejmu należy dokonanie wyboru sędziego TK". - Osoba wybrana przez Sejm jest sędzią w pełnym tego słowa znaczeniu - orzekł.

"Trzeba szanować niezależność TK"

- Trybunał Konstytucyjny jest elementem dobra wspólnego. Nawet ci, którzy są czasem nieprzekonani do trafności tego czy innego orzeczenia, powinni w imię tego większego dobra uszanować jego niezależność - podkreślił Marek Zubik.

Zaznaczył równocześnie, że - jak się okazuje - "nadzwyczaj łatwo demontuje się struktury społeczeństwa obywatelskiego". Dodał, że wspólnotę ludzi wolnych buduje się natomiast "z mozołem i czasami przez pokolenia". - Temu służby Trybunał - oświadczył Zubik.

Z kolei Leon Kieres powiedział, że Trybunał Konstytucyjny i jego sędziowie "nie byli, nie są i nie będą uwikłani w spory polityczne".

- Jako instytucja ustroju RP, której status określa konstytucja, TK rzeczywiście ma charakter służebny. Służy bowiem konstytucji i ochronie tych wartości, które stanowią fundament rozwiązań konstytucyjnych - wskazał.

Oznajmił, że powaga Trybunału Konstytucyjnego przejawia się także jego orzeczeniach.

- Orzeczenia TK są zakorzenione w rozwiązaniach, które przyjął polski ustrojodawca. Źródłem tych rozwiązań jest wola narodu, który w drodze referendum przyjął konstytucję oraz ustalił Trybunał, który ma służyć ochronie wartości uznanych przez naród w swojej konstytucji, za szczególne i niezbywalne - uzasadnił.

***

Sędziowie obradowali w pięcioosobowym składzie pod przewodnictwem sędzi Sławomiry Wronkowskiej-Jaśkiewicz. Prezes Trybunału Konstytucyjnego Andrzej Rzepliński, wiceprezes Stanisław Biernat i sędzia Piotr Tuleja wyłączyli się ze sprawy, ponieważ pracowali nad ustawą, której konstytucyjność została oceniona.

Pięciu nowych sędziów przed wyrokiem

Jeszcze przed wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, 25 listopada, Sejm przyjął pięć uchwał o tym, że wybór pięciu sędziów w październiku nie miał mocy prawnej.

W środę Sejm dokonał ponownego wyboru pięciu sędziów Trybunału Konstytucyjnego - kandydatów zgłosiło tylko Prawo i Sprawiedliwość. W czwartek rano prezydent odebrał ślubowanie od czterech z nich.

Ślubowanie złożyli: Henryk Cioch, Lech Morawski, Mariusz Muszyński i Piotr Pszczółkowski. Sędziowie zostali zaprzysiężeni podczas uroczystości w Pałacu Prezydenckim.

- Zachowana została ciągłość pracy Trybunału - powiedział Andrzej Duda, podkreślając równocześnie wagę pluralistycznego charakteru TK.

- Od piątego wybranego przez Sejm sędziego - Julii Przyłębskiej - prezydent odbierze ślubowanie po upływie kadencji sędziego, którego zastąpi ona w TK - wytłumaczył szef biura prasowego Kancelarii Prezydenta Marek  Magierowski.

Kadencja piątego sędziego wygasa 8 grudnia.

Orędzie prezydenta

W czwartek, ok. godz. 20, prezydent Andrzej Duda wygłosi orędzie. Orędzia będzie można wysłuchać w radioodbiornikach, w internecie na stronie radiowej Jedynki i poprzez sieć cyfrową DAB.

***

5 grudnia ma wejść w życie nowelizacja ustawy o Trybunale Konstytucyjnym uchwalona w listopadzie głosami PiS i Kukiz'15 (posłowie PO, Nowoczesnej i PSL opuścili salę).

Wprowadza ona zasadę, że kadencja sędziego TK rozpoczyna się w dniu złożenia ślubowania wobec prezydenta RP, co następuje w 30 dni od dnia wyboru. W nowelizacji przyjęto także, że trzy miesiące od wejścia zmian w życie wygaszone będą kadencje Andrzeja Rzeplińskiego i Stanisława Biernata - jako prezesa i wiceprezesa Trybunału.

Tę nowelę zaskarżyły do TK Platforma Obywatelska, Rzecznik Praw Obywatelskich i Krajowa Rada Sądownictwa. Trybunał rozpozna wnioski 9 grudnia.

IAR, PAP, kk