260 biografii. Wyjątkowa kronika dziejów Radia Wolna Europa

Posłuchaj

Uwagi na koniec Radia - felieton Lechosława Gawlikowskiego w ostatnim dniu nadawania audycji przez Rozgłośnię Polską RWE w Monachium (RWE, 19.06.1994)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Publikacja stanowi zapis wiedzy o zespole Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa. Zawiera blisko 260 biografii pracowników radia wraz z informacjami o wybranej twórczości, w tym o twórczości radiowej, oraz wymienia ciekawe źródła, które mogą ułatwić kwerendę w trudno dostępnych zasobach archiwalnych za granicą. Zawiera także informacje o ponad stu ważniejszych audycjach Rozgłośni Polskiej RWE.

"Mówi Radio Wolna Europa" - zobacz serwis specjalny Radia Wolności >>>

Pierwsze spotkanie 13 stycznia o godz. 17 w siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie przy ul. Rakowieckiej 2D.

Drugie spotkanie odbędzie się natomiast 20 stycznia o godz. 18 w Klubie im. Aliny Perth-Grabowskiej - Radio Cafe w Warszawie, ul. Nowogrodzka 56 (niedaleko hotelu "Marriott").

Gośćmi będą m.in.:

Lechosław Gawlikowski - ur. 13 czerwca 1946 r. w Międzyrzecu Podlaskim. Od 1972 r. w Rozgłośni Polskiej RWE w Monachium, początkowo jako stażysta w redakcji Dziennika Radiowego, z czasem redaktor. Przeniesiony do Działu Programowego Rozgłośni przez Zygmunta Michałowskiego, komentował sprawy gospodarcze. Od 1988 r. Asystent Dyrektora i następnie - do zamknięcia Rozgłośni Polskiej RWE w czerwcu 1994 r. - pierwszy zastępca Dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE. Autor książki "Pracownicy Radia Wolna Europa. Biografie zwykłe i niezwykłe".

Tadeusz Fredro-Boniecki - dziennikarz i publicysta, w latach 2004-2008 wiceprzewodniczący Rady Etyki Mediów. Dyrektor biura programowego Polskiego Radia (1994-1998) i doradca zarządu (2000-2004; 2006-2009). Autor książek i reportaży odsłaniających kulisy uprowadzenia i zamordowania ks. Jerzego Popiełuszki.

Rafał Habielski - historyk literatury, prasoznawca, badacz polskiej emigracji, eseista, wykładowca w Zakładzie Historii Mediów Instytutu Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego, recenzent książki.

Anna Mieszkowska - historyk teatru, dokumentalistka, pracownik Archiwum Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Autorka wielu książek, m.in. "Matka dzieci Holocaustu. Historia Ireny Sendlerowej", "Marian Hemar od Lwowa do Londynu", wspólnie z Władą Majewską opracowała książkę Mariana Hemara pt. "Za dawno, za dobrze się znamy... Piosenki i skecze".

Maciej Morawski - paryski korespondent Rozgłośni Polskiej RWE w latach 1965-1992, Prezes Honorowy naszego Stowarzyszenia.

Teresa Potulicka-Łatyńska - żona Marka Łatyńskiego (1930-2003) - dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE w latach 1987-1989; podczas Powstania Warszawskiego łączniczka i sanitariuszka w harcerskim batalionie "Wigry", autorka wspomnień "Dziennik powstańczy 1944", pracownik Rozgłośni Polskiej RWE w latach 1968-1985 (Dział Studiów i Analiz).

Krzysztof Rutkowski - pisarz, eseista, historyk literatury i kultury, edytor, tłumacz, dziennikarz. Pracował w paryskim biurze Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa i Sekcji Polskiej RFI. Obecnie profesor nadzwyczajny w Ośrodku Badań nad Tradycją Antyczną Uniwersytetu Warszawskiego.

Jacek Taylor - adwokat, polityk, b. poseł na Sejm, były sekretarz stanu - kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych w Warszawie, członek Rady Nadzorczej naszego Stowarzyszenia. Wykonawca testamentu Jana Nowaka-Jeziorańskiego, współzałożyciel Fundacji Jana i Jadwigi Nowak-Jeziorańskich.

Violetta Wejs-Milewska - historyk i antropolog literatury, adiunkt w Zakładzie Teorii i Antropologii Literatury Uniwersytetu w Białymstoku. M.in. autorka książki pt.: "Radio Wolna Europa na emigracyjnych szlakach pisarzy. Gustaw Herling-Grudziński, Tadeusz Nowakowski, Roman Palester, Czesław Straszewicz, Tymon Terlecki".

- Rozgłośnia Polska Radia Wolna Europa zakończyła swój żywot w Monachium w połowie 1993 r. Przyjechał tam wtedy ówczesny naczelny dyrektor Archiwów Państwowych Jerzy Skowronek, który zainteresował się przyszłością zbiorów archiwalnych rozgłośni. Ja prowadziłem z nim wówczas rozmowy na ten temat i dotarło do mnie jak ważna jest przeszłość rozgłośni dla współczesnej historii Polski - opowiadał autor publikacji Lechosława Gawlikowskiego, który był zastępcą dyrektora Rozgłośni Polskiej RWE w latach 1988-94.

Jak zaznaczył, kiedy w 1994 r. podjęto decyzję o zamknięciu rozgłośni zdał sobie sprawę jak ważne jest zabezpieczenie jej archiwów. - Dzięki inicjatywie wieloletniego dyrektora Jana Nowaka-Jeziorańskiego zabezpieczono kopie archiwów programowych i audycji, które znajdują się w Warszawie. Ja zaś organizowałem przeniesienie archiwum samej organizacji, które trafiło do Instytutu Hoovera w Kalifornii. Robiąc porządki natknąłem się też na archiwa korporacyjne rozgłośni - relacjonował autor publikacji.

Przyznał, że patrząc na te wszystkie nazwiska uświadomił sobie, że te archiwa mają duże znaczenie jako zbiór dokumentów historycznych. - Wypełniali je przecież sami zainteresowani m.in. starając się o pracę. I podawali wiele informacji o sobie - imię, nazwisko, datę i miejsce urodzenia, lata pracy, publikacji. Więc dane istotne dla przyszłych biografów - mówił.

- I zdałem sobie sprawę, że to kopalnia wiedzy. Te dokumenty są jednak rozproszone w różnych miejscach i właściwie nigdy nie zostały uporządkowane. Część jest na tak starych mikrofilmach, że brak już do nich czytników, dostęp do innych jest utrudniony. Dlatego zdecydowałem się nimi zająć zwłaszcza, kiedy prof. Skowronek uświadomił mi ich wagę - zauważył Gawlikowski.

Jego zdaniem te materiały są cennym źródłem badawczym dla historyków i pasjonatów. - Zrobiłem to przede wszystkim z myślą o ludziach młodych, bo to właśnie w nich żyje historia. Jednak, żeby się nią interesowali musimy ją przedstawiać ciekawie, w sposób prawdziwy, nawet niewygodny. Tylko tak można przyciągnąć młodych - ocenił autor.

- Kiedy stworzyłem już rodzaj bazy danych pracowników okazało się, że niektóre biografie są tak ciekawe, że poświęcałem im więcej miejsca. I praca zaczęła się rozrastać. Na szczęście na swojej drodze trafiłem na wiele życzliwych osób, które wspierały mnie w pracy. Prof. Paczkowski uświadamiał mi znaczenie różnych aspektów sprawy. Ważną rolę odegrał także amerykański historyk RWE dr A. Ross Johnson. Miał dostęp do licznych archiwów amerykańskich i pomagał mi zrozumieć wiele ważnych kwestii - opowiadał autor.

- Książka rozrastała się i kiedy powstał jej zarys jako słownika z hasłami poświęconymi pracownikom prof. Paczkowski zwrócił mi uwagę na potrzebę wprowadzenia. Miało ono ułatwić zrozumienie tematu, pokazać strukturę rozgłośni i poszczególnych działów, w których pracowały opisane osoby - głównie przedstawiciele +pierwszego pokolenia+. A także przybliżenie kolejnych - przejściowego, do którego ja należałem i ostatniego nazywanego pokoleniem Solidarności. Biografie są poświęcone tylko zmarłym pracownikom, natomiast we wprowadzeniu jest także mowa o żyjących - mówił Gawlikowski.

mr/pp/PAP