Dezydery Chłapowski – generał i pionier pracy organicznej
2024-03-27, 05:45
– Cechowała go umiejętność dokonania właściwego wyboru, zarówno w sprawach gospodarczych, jak i działalności politycznej oraz militarnej – mówił Jerzy Jasiuk na antenie Polskiego Radia.
27 marca 1879 roku zmarł Dezydery Chłapowski – generał, działacz społeczny, pionier nowoczesnego rolnictwa na ziemiach polskich, uczestnik wojen napoleońskich i Powstania Listopadowego.
Ulubiony adiutant Napoleona
Z wojennym rzemiosłem był zaznajomiony od 14 roku życia, kiedy ojciec umieścił go w niemieckim pułku grenadierów. Wkrótce zmienił mundur na francuski i dołączył do armii napoleońskiej. Był adiutantem Jana Henryka Dąbrowskiego i Napoleona (był ponoć jego ulubionym ordynansem). W trakcie służby Chłapowski ukończył studia wojskowe w paryskiej szkole politechnicznej.
Po upadku Napoleona wyjechał do Wielkiej Brytanii. Tam uczył się nowoczesnych metod uprawy roli, które miał zamiar wprowadzić w swoich wielkopolskich włościach.
Pionier nowoczesnego rolnictwa
– Jego gospodarz, który sam był jednym z pionierów nowoczesnego rolnictwa, zdumiewał się, że Chłapowski potrafił prowadzić życie fornala (robotnika folwarcznego - przyp. red.) i mało tego, że chciał na dodatek poznać wszystkie prace podejmowane przez fornali. Anglik nie zdawał sobie sprawy, że Polak chciał tą całą wiedzę przekazać później swoim współpracownikom – mówił Stefan Bratkowski, popularyzator historii i badacz biografii Dezyderego Chłapowskiego, w audycji Krystyny Mar z cyklu "Widnokrąg".
Posłuchaj
Nowe metody uprawy roli - stosowanie płodozmianu, hodowla rasowego bydła i orka żelaznym pługiem - nie były jedynymi zmianami, jakie Chłapowski wprowadził w swoich dobrach. Napoleoński generał był współtwórcą planu uwłaszczenia chłopów w Wielkopolsce, przekazał im nawet część swojego majątku.
Powstaniec i społecznik
Po wybuchu Powstania Listopadowego Dezydery Chłapowski przywdział mundur i przekroczył granicę Królestwa Polskiego. Dowodził oddziałami na Litwie. Gdy przeważające siły przeciwnika zmusiły go do odwrotu, przedostał się do Prus. Tu został aresztowany. Po odsiedzeniu wyroku powrócił na swoje wielkopolskie włości, gdzie kontynuował rozpoczętą po powrocie z Wielkiej Brytanii pracę. Wspierał polskie inicjatywy społeczne m.in. działalność Bazaru Poznańskiego i Towarzystwa Pomocy Naukowej. Był też posłem do niemieckiego parlamentu.
– Posiadał niesłychanej wszechstronności umysł fachowca – mówił Stefan Bratkowski. – Pod tym względem ciągle jest jeszcze niedoceniany.
Dezydery Chłapowski zmarł wiosną 1879 roku. Odszedł otoczony szacunkiem, jaki zdobył, walcząc u boku Napoleona i pracując na rzecz rozwoju rolnictwa w Wielkopolsce.
bm