Historia na dziś: Referendum ludowe w 1946 roku
W czerwcu 1946 odbyło się tzw. referendum ludowe. Obywatele mieli w nim zadecydować o istnieniu Senatu, utrwaleniu przemian gospodarczych wynikających z reformy rolnej oraz wypowiedzieć się w kwestii zachodnich granic kraju. Referendum zostało nazwane "3 x TAK" od haseł propagandowych, które zachęcały do pozytywnej odpowiedzi na trzy pytania. Gościem Polskiego Radia 24 był Patryk Pleskot z IPN.
2018-07-02, 22:13
Posłuchaj
To miał być test popularności rządzących krajem komunistów. Referendum stało się jednak symbolem manipulacji i fałszowania wyborów w powojennej Polsce. Według oficjalnych wyników, na "3 x TAK" głosowało ponad 90 proc. społeczeństwa. Dopiero po ponad 43 latach, w 1989 roku opublikowano prawdziwe wyniki, z których wynikało, że na "NIE" w referendum zagłosowało ok. 70 procent głosujących.
- Władze stosowały różne środki nacisku na społeczeństwo. Ginęli ludzie, niektórzy byli zastraszani. Po domach chodziły służby i nagabywały ludzi, jak mają głosować. Władze spreparowały komisje referendalne, wykluczyły też z liczenia głosów ludzi niezależnych od partii. W rękopisie Bieruta można znaleźć jego zapiski i komentarze do wyników wyborów - mówił Gość - Obywatele mieli odpowiedzieć na pytania, których treść tak naprawdę była drugorzędna.
Oficjalne wyniki referendum władze ogłosiły dopiero po 12 dniach. Według nich w plebiscycie wzięło udział 85 proc. uprawnionych do głosowania. Na pytanie pierwsze - "tak" - miało odpowiedzieć 68,2 proc. uczestników referendum, na pytanie drugie - "tak" - odpowiedziało 77,3 proc., a na pytanie trzecie - "tak" - 91,4 proc.
- Pierwszy punkt głosił: Czy jesteś za zniesieniem Senatu? Już ruch ludowy w międzywojniu nawoływał do zniesienia Senatu. Polacy od lat mieli wątpliwości, czy dwie izby parlamentu są potrzebne i czy nie jest to przerost biurokracji. To był haczyk, na który wiele osób się nabrało. Drugie pytanie było bardzo zawiłe: Czy chcesz utrwalenia w przyszłej konstytucji ustroju gospodarczego zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki krajowej z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej. Chodziło o zwykłe przejęcie przez władzę komunistyczną wszystkich gałęzi gospodarki. Trzecie pytanie: Czy chcesz utrwalenia zachodnich granic Państwa Polskiego opartego na Bałtyku, Odrze i na Nysie Łużyckiej? Tu znowu nie można odpowiedzieć nie. - komentował Patryk Pleskot.
REKLAMA
Sukces referendum spowodował, że władze dały sobie przyzwolenie na sfałszowanie w niedługim czasie wyborów do Sejmu Ustawodawczego. Referendum 1946 roku pozbawiło środowiska niepodległościowe złudzeń odzyskanie przez Polskę niepodległości na wiele lat.
Więcej w całej audycji
PR24/Polskie Radio/PJ
________________
REKLAMA
Data emisji: 02.07.18
Godzina emisji: 20:35
REKLAMA