81 lat telewizji w Polsce. Zrodziła się dzięki radiowcom

Wysłanie eksperymentalnego sygnału wymagało specjalnego przygotowania budynku. Na dachu budynku wybudowano specjalny maszt, którego antena zwiększała wysokość Prudentialu do 86 metrów. Dzięki temu sygnał telewizyjny można było odbierać w odległości 20 km, a sygnał radiowy w odległości 30 km od nadajnika.  Obok fragmentu filmu Józefa Lejtesa "Barbara Radziwiłłówna" nadano fragment występu Mieczysława Fogga.

W światowej czołówce

Najwcześniej ze stałym nadawaniem telewizji eksperymentowano w ZSRR. Sowieci dostrzegli, że audiowizualne medium, którego odbiornik docelowo mógł znaleźć się w każdym domu, było idealnym przekaźnikiem propagandy. W regularnej emisji wyprzedzili Rosjan Brytyjczycy, którzy w 1936 roku uruchomili studio BBC. Rok później dołączyli do nich Niemcy. Przed II wojną światową Polska obok Wielkiej Brytanii, Niemiec, ZSRR, Stanów Zjednoczonych, Belgii, Włoch i Australii znalazła się w elitarnym gronie pionierów telewizji.

Warto zaznaczyć, że rok po pierwszej eksperymentalnej emisji programu telewizyjnego na świecie (która miała miejsce w Londynie, w 1928 roku), polski inżynier Stefan Manczarski otrzymał patent na nadajnik i odbiornik telewizyjny. System Manczarskiego nie wszedł co prawda nigdy do powszechnego użytku, ale pokazuje, jak wcześnie wśród polskich inżynierów zrodziły się telewizyjne aspiracje.

Młodsza siostra radia

Dziś, 80 lat po tych wydarzeniach, widok dziennikarza Polskiego Radia w towarzystwie operatora kamery nadal niekiedy wzbudza zdziwienie. "Radio z kamerą?" pytają niejednokrotnie rozmówcy Portalu Polskieradio.pl i Polskieradio24.pl.

REKLAMA

Tymczasem Polskie Radio niemal od samego początku współuczestniczyło w rozwoju telewizji w Polsce. Wystarczy wspomnieć, że w pierwszej oficjalnej transmisji z 5 października 1939 roku wyemitowany został też specjalnie przygotowany na tę okazję film propagandowy Polskiego Radia.

Pionierami telewizji w Polsce byli inżynierowie Fryderyk Dyrna i Edward Twardow z oddziału Polskiego Radia w Katowicach, którzy w 1931 roku zbudowali aparaturę telewizyjną. Inżynierowie byli także założycielami Towarzystwa Telewizyjnego w Rudzie Śląskiej. Inicjatywa szybko upadła z powodu braku funduszy.

Dopiero cztery lata później rozpoczęły się poważne prace nad nadawaniem telewizji w Polsce. To wówczas powstał Państwowy Instytut Telekomunikacyjny. Dzięki współpracy Instytutu i Polskiego Radia udało się uruchomić Eksperymentalne Studio Telewizyjne przy ul. Ratuszowej 11.

Wkładem radia była przede wszystkim praca inżynierów, którzy konstruowali na potrzeby rodzącej się telewizji wszelkie potrzebne przyrządy. Konstruktorem pierwszej kamery dla polskiej telewizji był Władysław Cetner,  człowiek odpowiedzialny za uruchomienie radiostacji we Lwowie.

REKLAMA

Plany pokrzyżowała wojna

Studio w Prudentialu miało rozpocząć regularną emisję w 1940 roku. Plany pokrzyżowała wojna. Wrzesień 1939 brutalnie przerwał również ambitne plany utworzenia nowego gmachu Polskiego Radia na Placu Unii Lubelskiej. Na szczycie kolosalnego budynku o wysokości 70 m miało znajdować się studio telewizyjne o powierzchni 400 metrów kwadratowych.  

Powrót telewizji do Polski miał miejsce dopiero w 1951 roku. To wówczas w warszawskim Domu Nauczyciela zaprezentowano pierwszy półgodzinny program. 25 października 1952 roku został wyemitowany pierwszy, półgodzinny program, który był odbierany na 24 odbiornikach. Prawdziwym początkiem Telewizji Polskiej było stworzenie 1 lipca 1958 Zespołu Programu Telewizyjnego przy Polskim Radiu.

Bartłomiej Makowski