Uroczystości w Oświęcimiu. Upamiętniono wysiedlonych Polaków

Podczas zakładania i rozbudowy obozu, Niemcy wysiedlili z Oświęcmia i pobliskich wsi co najmniej 5 tys. Polaków, a do pobliskich gett deportowano całą żydowską ludność Oświęcimia - ok. 7 tys. osób. Zniszczono osiem wsi i rozebrano ponad sto budynków znajdujących się na terenie miasta i w bezpośrednim sąsiedztwie obozu Auschwitz I.

Uroczystości przed Bramą Śmierci

- Wspominamy tragiczne wydarzenia, które rozgrywały się na naszych ziemiach. Do dziś żyją ich świadkowie i ofiary, którym wciąż należy się zadośćuczynienie za straty moralne i materialne. Jesteśmy im winni pamięć i szacunek za trud, jaki włożyli w to, by wrócić do życia sprzed wojennej traumy. Mieszkańcy Brzezinki z mozołem odbudowywali swoje domy, a także swoją społeczność. Mimo przeciwności powrócili na ziemię swoich ojców i wraz z rodzinami zaczęli wszystko od nowa - mówił podczas uroczystości Mirosław Smolarek, wójt gminy Oświęcim.

Delegacje złożyły kwiaty i wieńce przed tablicami znajdującymi się przy Bramie Śmierci. Wspomniane tablice powstały w 2001 roku za sprawą Jana Kasperczyka, który jako 7-letni chłopiec został wysiedlony z własnego domu. Na tablicach umieszczono napis w języku polskim i angielskim, który wspomina mieszkańców wsi: Brzezinka, Harmęże, Pławy, Bór, Rajsko, Klucznikowice, Babice, Broszkowice oraz dzielnicy Oświęcimia - Zasola. "W miejscu zniszczonych lub zajętych budynków Niemcy założyli obóz zagłady Auschwitz-Birkenau oraz jego zaplecze gospodarcze i przemysłowe" - czytamy inskrypcję.

- Te wydarzenia przez wiele lat były zapomniane. Trzeba o nich przypominać. Sam byłem ich uczestnikiem. Ojciec tu miał działkę. Wszystkich nas stąd wysiedlono. Można było zabrać osobiste rzeczy, pościel. Spakowaliśmy się do kufra. Wysiedlono nas do Dworów (obecnie dzielnica Oświęcimia - przyp. red.), bo mój ojciec pracował w wytwórni papy. Nasze domy zostały zniszczone. Pozostały tylko drzewa. Postanowiłem walczyć, aby powstała pamiątka - opowiadał Jan Kasperczyk.

REKLAMA

Andrzej Ryszka, sołtys Brzezinki, przypomniał, że w pobliżu byłego obozu Birkenau znajduje się jeszcze jedna tablica upamiętniająca wysiedlenia. Na niej umieszczonych zostało m.in. pięć zdjęć obrazujących niemiecką akcję.

Wysiedlenia rozpoczęły się w marcu 1941 roku

Uroczystość upamiętniła masowe wysiedlenia Polaków z terenów położonych w pobliżu Auschwitz I, które przeprowadzono w marcu i kwietniu 1941 roku. Niemcy wywieźli ludność do Generalnego Gubernatorstwa, miejscowości na Górnym Śląsku i w powiecie bielskim. Część z nich, zwłaszcza młodych ludzi, skierowali na roboty przymusowe. Wysiedlenia zostały przeprowadzone w związku z planami rozbudowy obozu i zagospodarowania terenu wokół niego.

Jacek Lachendro z Centrum Badań Muzeum Auschwitz zauważył, że chodziło o rozbudowę KL Auschwitz tak, aby mógł pomieścić 30 tys. osób, ale też o budowę na terenie Brzezinki obozu dla 100 tys. radzieckich jeńców wojennych, budowę przez niemiecki koncern IG Farben fabryki kauczuku syntetycznego i dostarczenia 10 tys. więźniów do pracy, a także utworzenia wokół istniejącego obozu obszaru, na którym zamierzano rozwinąć gospodarkę rolno-hodowlaną i rybną.

Niemcy nie tylko wysiedlili ludność, ale również przejęli cały inwentarz żywy i ruchomy oraz nieruchomości. Domy i zabudowania były systematycznie burzone, a pozyskany materiał wykorzystany do budowy obozu Birkenau oraz podobozów Babitz, Harmense, Budy i Rajsko. W Brzezince, Pławach i Harmężach zniszczono ponad 90 proc. gospodarstw, natomiast w Babicach, Broszkowicach, Borze i Rajsku ponad 40 proc.

REKLAMA

Niemcy wysiedlili także innych

Jak przypomina Lachendro, w 1941 roku Niemcy wysiedlili też ludność z odleglejszych miejscowości, m.in. z Bielan, Osieka, Nowej Wsi, Piotrowic, Polanki Wielkiej, Witkowic, Zatora. Wiązało się to z realizacją polityki umacniania niemczyzny na terenach zaanektowanych przez Trzecią Rzeszę. Opuszczone miejsca zajęli osadnicy niemieccy z północnej Bukowiny i Besarabii. W 1942 roku, w związku z budową fabryki chemicznej IG Farben, wysiedlono także mieszkańców Monowic. Z kolei celem wysiedlenia mieszkańców z bezpośredniego otoczenia tworzonego obozu koncentracyjnego, było m.in. pozbycie się niewygodnych świadków, uniemożliwienie miejscowej ludności kontaktów z więźniami i utrudnienie ucieczek.

Obóz Auschwitz, w którym więziono Polaków, utworzono w 1940 roku, Auschwitz II-Birkenau powstał dwa lata później i stał się miejscem zagłady Żydów. W kompleksie obozowym funkcjonowała także sieć podobozów. W Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 mln ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów, jeńców sowieckich i osób innej narodowości.

ds

REKLAMA