Polski złoty zamiast marki, czyli historia złotówki
100 lat temu, 28 kwietnia 1924 roku, otwarto Bank Polski S.A. Instytucja rozpoczęła emisję nowej waluty - złotego. Jego ojcem był wybitny ekonomista Władysław Grabski, który zastępując złotym dotychczasową markę polską, liczył na pokonanie hiperinflacji.
2024-04-28, 05:40
Szalejąca hiperinflacja
Pierwsze lata po odzyskaniu niepodległości były szczególnie trudne. Polska prowadziła wojnę o granice. Szczególnie wiele zniszczeń przyniosła wojna polsko-bolszewicka. Ponadto konieczne było przeprowadzenie procesów scaleniowych po trzech zaborach, by usprawnić działanie państwa. Jednym z najbardziej palących problemów była reforma finansów państwa.
Sytuacja gospodarcza w 1923 roku osiągnęła stan krytyczny. Kraj zmagał się ze zjawiskiem hiperinflacji, która potrafiła osiągnąć poziom 360 proc. miesięcznie. Przeciętni Polacy posiadali w domu walizki pełne pieniędzy, za które nie mogli praktycznie nic kupić. Kurs ówczesnej waluty - marki polskiej w stosunku do dolara amerykańskiego rósł z dnia na dzień w piorunującym tempie.
– Przez długi czas trzeba było wydatkować na potrzeby wojska. W skarbie nie mieliśmy pieniędzy na odbudowę kraju i ujednolicenie dzielnic po rozbiorach – wyjaśniał dr Grzegorz Wójtowicz, członek Rady Polityki Pieniężnej w larach 1998 - 2004 w audycji "Złoty polski, czyli historia złotówki". – Na rynku brakowało produktów, ale było na nim wiele pieniądza, co wywołało w konsekwencji hiperinflację.
REKLAMA
Posłuchaj
Grabski premierem
Katastrofalna sytuacja gospodarcza przekładała się na niestabilną sytuację polityczną. Powołany w maju 1923 roku rząd Wincentego Witosa borykał się z falą strajków robotników, które niekiedy były krwawo tłumione. Politycy różnych stronnictw coraz częściej głośno optowali za ustanowieniem silnej władzy i utworzeniem pozaparlamentarnego rządu, który zdołałby rozwiązać poważne problemy.
W grudniu 1923 prezydent Stanisław Wojciechowski powołał na urząd premiera Władysława Grabskiego - związanego z Narodową Demokracją doświadczonego ekonomistę. Grabski w swoim rządzie objął także stanowisko ministra skarbu. Polityk został wybrany na stanowisko Prezesa Rady Ministrów po raz drugi. Pierwszy raz sprawował urząd w 1919 roku. Już wtedy zamierzał przeprowadzić reformę skarbu, jednak na przeszkodzie stanęła wojna z bolszewikami.
Władysław Grabski w swoim exposé za najważniejsze dla Polski wskazał konieczność rozwiązania problemów gospodarczych. Niezwłocznie przystąpił do wcielania w życie konstruktywnych rozwiązań. Przygotował program zastąpienia marki nową walutą - złotym. Co ciekawe, posłowie przez pewien czas naradzali się nad tym, jaką nazwę powinna przybrać polska waluta.
Utworzenie Banku Polskiego
– Grabski dostał specjalne pełnomocnictwa od rządu i wziął się ostro do roboty. Został autorem największej w dziejach Polski reformy monetarnej – mówił Józef Rąpała z Warszawskiej Grupy Inwestycyjnej w audycji "Złoty polski, czyli historia złotówki".
Grabski stworzył podwaliny pod powstanie Banku Polskiego - instytucji, która miała mieć wyłączność na emitowanie pieniędzy. Bank rozpoczął swoją działalność 28 kwietnia 1924 roku. Zaczął wtedy skupować marki polskie według przelicznika 1,8 miliona marek za 1 złotego. Według ustalonego kursu za 1 dolara trzeba było zapłacić 5,18 złotego.
REKLAMA
Przezwyciężenie kryzysu
Wprowadzona przez rząd Grabskiego reforma monetarna okazała się wielkim sukcesem. Przyczyniła się do ustabilizowania sytuacji gospodarczej państwa.
– Konferencje powojenne sugerowały, że pieniądz powinien mieć oparcie w złocie. Z tego powodu Grabski wprowadził zasadę, że jeden złoty będzie odpowiadał trzem dziesiątym gramom złota – dodał dr Grzegorz Wójtowicz.
Posłuchaj
Złoty polski był mocną walutą przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego. Umożliwiło to wprowadzenie innych reform gospodarczych przez Władysława Grabskiego.
seb
REKLAMA