Literacki Nobel 1980 - Czesław Miłosz. Poeta od urodzenia
44 lata temu, 9 października 1980 roku, Czesław Miłosz został laureatem Literackiej Nagrody Nobla. Często pytano go o miejsce poezji w jego życiu. Czesław Miłosz miał na to gotową odpowiedź. – To tak jak pytanie zwrócone do konia: jaką rolę w pana życiu odgrywa siano – mówił.
2024-10-09, 05:49
Jeden z najwybitniejszych, a zarazem wzbudzających do dziś największe kontrowersje polskich poetów. Był autorem wierszy, prozaikiem, eseistą, tłumaczem i profesorem Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley.
W niezwykle bogatym dorobku Miłosza znajdziemy m.in. zbiory wierszy "Trzy zimy", "Ocalenie", "Miasto bez imienia", "Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada", "Dalsze okolice", "Na brzegu rzeki", "To", "Druga przestrzeń", tom miniatur "Piesek przydrożny", eseje "Zniewolony umysł", "Rodzinna Europa", "Widzenia nad Zatoką San Francisco", powieść "Dolina Issy", a także poematy "Traktat moralny", "Traktat poetycki" i "Traktat teologiczny" – a to tylko część dzieł jego autorstwa.
Posłuchaj
Nobel symbolem czasu
9 października 1980 roku ogłoszono przyznanie Czesławowi Miłoszowi literackiego Nobla. Szwedzi tak uzasadnili swój werdykt: "z bezkompromisową jasnością postrzegania wyraził warunki, na jakie jest wystawiony człowiek w świecie ostrego konfliktu". O nominację dla poety zabiegał Jerzy Giedroyc, w którego Instytucie Literackim Miłosz wydawał swoje wiersze niemal od początku emigracji, czyli od 1951 roku.
Posłuchaj
– Każdy łączy moją nagrodę z dwoma ważnymi wydarzeniami: wyborem Polaka na papieża i utworzeniem "Solidarności" w Polsce – mówił Czesław Miłosz w grudniu 1980 roku, kilka tygodni po przyznaniu mu Literackiej Nagrody Nobla, w rozmowie z Anną Frajlich w kalifornijskim mieszkaniu poety.
REKLAMA
Posłuchaj
Posłuchaj
Poeta XX wieku
Miłosz był jednym z pisarzy urodzonych około 1910 roku. Do tej formacji należeli także m.in. Jerzy Andrzejewski, Witold Gombrowicz, Bolesław Miciński, Jan Kott, Stefan Kisielewski, Jerzy Giedroyc i Jerzy Turowicz. Podobnie jak ci twórcy, także Miłosz debiutował w dwudziestoleciu międzywojennym.
Początkowo należał do grupy literackiej "Żagary", był poetą katastroficznym. Ogarniające wówczas wielu twórców przeczucie apokalipsy spełniło się w wybuchu II wojny światowej. Po wojnie w jego poezji dominowała chęć odbudowy wartości kultury europejskiej, wiary i moralności. Literatura miała być według niego szansą na ocalenie człowieczeństwa.
15 maja 1951 roku Czesław Miłosz, wówczas urzędnik w polskiej ambasadzie w Paryżu, poinformował na konferencji prasowej o zerwaniu współpracy z władzami komunistycznymi i pozostaniu na emigracji. Niedługo potem powstał słynny "Zniewolony umysł" (1953), esej, w którym pisarz wyjaśniał zachodniemu czytelnikowi specyfikę myślenia człowieka w ustroju komunistycznym.
REKLAMA
W PRL jego twórczość znalazła się na indeksie zakazanych dzieł. Dopiero Nobel w 1980 roku zmienił sytuację. Komuniści nie mogli udawać, że Czesław Miłosz nie istnieje. Poeta mógł odbywać podróże do ojczyzny. W 1993 roku powrócił do kraju, gdzie doczekał zasłużonej sławy. Zamieszkał w Krakowie. Zmarł 14 sierpnia 2004 roku w wieku 93 lat.
mc
REKLAMA