Paul Auster - wybitny postmodernista Ameryki
74 lata temu, 3 lutego 1947 roku, urodził się amerykański pisarz, Paul Auster. Uważany za jednego z najważniejszych współczesnych pisarzy Ameryki, Paul Auster zasłynął w latach 80. "Trylogią Nowojorską".
2021-02-03, 05:30
Paul Auster został dostrzeżony przez krytykę i czytelników już po swojej drugiej książce, wspomnieniach zatytułowanych "Wynaleźć samotność" (1982). Wkrótce potem wydał trzy powieści, które składają się na najważniejszą i najwybitniejszą jego pozycję: "Trylogię nowojorską". Jak mówi sam Auster, wyrasta ona bezpośrednio z poprzedniej książki.
"Trylogia nowojorska"
Na "Trylogię nowojorską" składają się: "Szklane miasto" (1985), "Duchy" (1986) oraz "Zamknięty pokój" (1986). Łączy je jedno miasto - tajemniczy Nowy Jork, oraz mroczny klimat rodem z filmów noir. To opowieści detektywistyczne z drugim dnem, pogłębione o element abstrakcyjnej gry, licznych literackich tropów i wcale nie znajdujące rozwiązania zagadki.
Proza Paula Austera może być zaliczona do kryminału, bo faktycznie głównie na nim bazuje w ramach postmodernistycznej zabawy konwencjami. Kluczowe są tu europejskie inspiracje literackie, zwłaszcza Franzem Kafką, z którym przede wszystkim należy kojarzyć kryminalne wątki Austera.
- Większość jego wczesnych książek jest kafkowska, skomplikowana, zimna, dziejąca się niejednokrotnie w dziwnym, sztucznym świecie - zauważał badacz literatury Andrzej Franaszek w swojej audycji w Polskim Radiu w 2018 roku. - Analizowała te książki również Maria Janion odwołując się właśnie do Kafki, do metafory Kaspara Hausera, zaginięcia, porzucenia, odnalezienia - dodawał.
REKLAMA
Posłuchaj
Dla filmu
Paul Auster jest także scenarzystą filmowym i reżyserem. Swoje pierwsze filmy "Dym" i "Brooklyn Boogie" (1995) nakręcił razem Wayne'm Wangiem. Oba portretują miasto w jego małym wycinku - przeważająca część akcji toczy się w małym sklepie na skrzyżowaniu, prowadzonym przez postać graną przez Harveya Kaitela. Odwiedzają go zwykli ludzie: okoliczni mieszkańcy, stali bywalcy, znajomi, przyjaciele i prowadzą z nim konwencjonalne, zwyczajne rozmowy o zwyczajnym życiu. Jest to obraz typowej, nowojorskiej, banalnej codzienności.
Ponadto Auster wyreżyserował jeszcze 2 filmy: "Lulu na moście" (1998) oraz "The Inner Life of Martin Frost" (2007).
Ubiegłe lata
W ostatnim czasie Paul Auster wydał powieść "4 3 2 1" (2017), która pomimo swojej imponującej objętości nie zrobiła wielkiego wrażenia na krytyce. Autor przedstawia w niej 4 możliwe warianty życia bohatera nawiązując do słynnego filmu Krzysztofa Kieślowskiego "Przypadek".
REKLAMA
- Tu jest trochę jak z "Grą w klasy" Cortazara, którą też można czytać na różne sposoby, ale powtórka takiego zabiegu nie robi już dziś na nikim wrażenia - komentował krytyk, Mariusz Cieślik w audycji Polskiego Radia w 2018 roku. - Całość prowadzi do dość banalnego wniosku, że o naszym życiu decyduje przypadek, a ja uważam ten wniosek za dyskusyjny - mówił.
Posłuchaj
az
REKLAMA