Czarny okres w historii polskiej piłki. 70 lat temu komunistyczne władze rozwiązały PZPN

• Odzyskaliśmy niepodległość w 1918. Rok później został powołany do życia PZPN.

• Po drugiej wojnie światowej reżim komunistyczny zaczął wprowadzać swoje porządki.

• Od czasu do czasu tak zwana władza stara się ingerować w prace niezależnego związku sportowego.

• Mimo wszystkich zawirowań i burz jakie nadciągały nad tę organizację, zajmującą się najpopularniejszą dyscypliną sportu, przetrwała. Dwa lata temu obchodziła swoje 100 lecie.

Upragniona niepodległość

Natychmiast po odzyskaniu niepodległości zaczęliśmy tworzyć sportowe struktury. Przede wszystkim należało zająć się najważniejszą dyscyplina sportu w Polsce, piłką nożną. W dniach 20 i 21 grudnia, w Warszawie odbył się zjazd 31 klubów piłkarskich. Obrady były prowadzone w budynku przy ulicy Oboźnej 1. Początki były bardzo trudne.

„Zjazd rozpoczął się z pewnymi niedomaganiami, bo najpierw lokal nań przeznaczony był zajęty, a gospodarze warszawscy bardzo niepunktualni; to ogromnie nie podobało się gościom z Małopolski i Poznania, przyzwyczajonych nie tylko do punktualności, ale i do uszanowania zarządzeń przez zjazd powziętych” - tak atmosferę spotkania opisano w albumie „90 lat PZPN”.
Mimo niesubordynacji części delegatów, udało się osiągnąć konsensus.

Autorem pierwszego statutu był Stanisław Polakiewicz, ówczesny wiceprezes Polskiego Komitetu Igrzysk Olimpijskich. Pierwszym prezesem został działacz Cracovii, Edward Cetnarowski. Uznano, że siedzibą związku będzie Kraków.

„Przed samymi świętami, bo w dniach 20 i 21 bm. odbył się w Warszawie zjazd towarzystw sportowych wszystkich ziem polskich, na którym ukonstytuowano P.Z.P.N” - obwieścił w grudniu 1919 roku „Ilustrowany Kurier Codzienny”.

REKLAMA

W roku 1923 organizacja została oficjalnie przyjęta w poczet członków Międzynarodowej Federacji Związków Piłkarskich (FIFA). Dzięki temu stał się całkowicie niezależny od władz państwowych.

Ci co wiedzą lepiej, jakie są potrzeby społeczeństwa, zaczęli działać

Działalność związku przerwała na sześć lat druga wojna światowa. Zaraz po jej zakończeniu przywrócono działalność PZPN. Postanowiono wznowić rozgrywki ligowe w 1948 roku. Przed wojną w lidze grało 10 zespołów. Po niej, w najwyższej klasie rozgrywkowej wystąpiło ich 14. W 1950 rozpoczęto rozgrywanie Puchar Polski.

Do tej pory odbyła się tylko jedna edycja w latach 1925/26. Niestety na początku lat pięćdziesiątych zmieniła się doktryna sowieckich komunistów. Uznali oni, że sport będzie ich orężem w walce z kapitalizmem. Postanowili wprowadzić nowe zasady we wszystkich okupowanych przez siebie krajach. W roku 1951 dotarły one do Polski.

4 luty, 70 lat temu. Najczarniejsza data w historii

W tym dniu odbyło się Walne Zebranie Polskiego Związku Piłki Nożnej w Warszawie. Podjęto na nim uchwałę o rozwiązaniu tej organizacji. Została ona, jako organizacja społeczna w pełni podlegająca systemowi komunistycznemu, podporządkowana Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej. Ten z kolei, był przeniesionym tworem z ZSRR, mającym na celu wprowadzenie wszystkich sowieckich pomysłów. Z funkcji prezesa został odwołany w trybie natychmiastowym Andrzej Przeworski. Na jego miejsce powołano sowieckiego generała wojsk inżynieryjnych Jurego Wiaczesławowicza Brodziłowskiego. No i się zaczęło.

REKLAMA

W tym samym roku rozgrywki ligowe wygrała Gwardia Kraków. Zaleceniem okupantów było aby zwycięzca pucharu krajowego otrzymał tytuł mistrza kraju. A ten wygrała Unia Chorzów. W następnym roku, podzielono pierwszą ligę na dwie grupy po 6 zespołów. Liczba klubów w drugiej klasie rozgrywkowej zwiększono z 20 do 32 a potem do 40. Od 1951, co wydaje się rzeczą niepojętą, o składzie reprezentacji Polski decydowali działacze.

Efekty przyszły natychmiast

Tak opisywał ówczesną sytuację w polskiej piłce nożnej Jerzy Lechowski w książce „Świadek koronny”:

„0:6 na Węgrzech. Tego pół tuzina goli w maju 1951 roku być może udałoby się uniknąć, gdyby wpływu na skład reprezentacji nie mieli pracownicy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego (…) Właśnie przed meczem z Węgrami w Budapeszcie, zablokowano ją pięciu zawodnikom Wisły Kraków: Jerzemu Jurowiczowi, Mieczysławowi Graczowi, Józefowi Kohutowi, Zdzisławowi Mordarskiemu i Józefowi Mamoniowi. Jaka to reprezentacja bez tych piłkarzy?”.
Na dalszych stronach książki napisał, o wydawać by się mogło niemożliwych wydarzeniach, w meczu rewanżowym:

REKLAMA

„W roku 1952, tuż przed Olimpiadą w Helsinkach, opuszczałem Stadion Wojska Polskiego z dużym niesmakiem. Nie tyle z racji przegranej 1:5, ile z iście groteskowego przebiegu tego spotkania. Przed przerwą Węgrzy zabawiali się z nami w kotka i myszkę (…) pofolgowali na gorącą prośbę kierownictwa naszej ekipy i pozwolili uzyskać w miarę przyzwoity końcowy wynik. Gorszy, mógłby skłonić decydentów z GKKF do wycofania naszej drużyny z Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach”.

Na szczęście ktoś się w końcu opamiętał i 9 grudnia 1956 roku rozwiązano ten sztuczny twór. Reaktywowano Polski Związek Piłki Nożnej na zasadach obowiązujących sprzed 1951 roku.

Późniejsze ingerencje w niezawisłość organizacji

W roku 1998 szef Urzędu Kultury Fizycznej i Turystyki, Jacek Dębski, zawiesił ówczesnego prezesa Mariana Dziurowicza. Sąd Wojewódzki podjął decyzję o ustanowieniu kuratora. Został nim Wiesław Pakoca. Natychmiast zareagowała FIFA. Zażądała zakończenia kontroli. Zagroziła wykluczeniem polskiego futbolu z rozgrywek międzynarodowych. UKFiT wycofał swojego pracownika. 10 lat później miała miejsce identyczna sytuacja. Tym razem Minister Sportu i Turystyki, Mirosław Drzewiecki, wprowadził kontrolę do PZPN. Tym razem międzynarodowe federacje piłkarskie zagroziły odebraniem organizacji Euro 2012. Po miesiącu kurator opuścił związek.

REKLAMA

Stulecie PZPN

Prób ingerencji przez państwo było wiele, ale zawsze PZPN wychodził z nich obronną ręką. W roku 2019 rozpoczęły się obchody okrągłego jubileuszu.

„Niezwykle trudno jest streścić w kilku słowach wiek wypełniony emocjami, osiągnięciami i wyjątkowymi osobowościami, które przyczyniły się do stworzenia niezwykle bogatej, pełnej niezapomnianych wspomnień tradycji piłkarskiej. W imieniu międzynarodowej społeczności piłkarskiej jest mi niezmiernie przyjemnie pogratulować Wam wszystkim tego „kamienia milowego”, który został osiągnięty tylko dzięki wsparciu tych, którzy wierzą w piękno i korzyści płynące ze sportu jednoczącego nas wszystkich, czyli piłki nożnej” napisał w słowie wstępnym do albumu

„100 lat PZPN – dzieje spisane na jubileusz stulecia” prezydent FIFA Gianni Infantino.

AK

REKLAMA