Jan Rodowicz "Anoda". Bohater z batalionu "Zośka"

Od Pomarańczarni do Szarych Szeregów

Urodził się 7 marca 1923 roku w Warszawie. Był uczniem prywatnej Szkoły Powszechnej Towarzystwa Ziemi Mazowieckiej, gdzie wstąpił do 21. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. gen. Ignacego Prądzyńskiego. Uczęszczał do warszawskiego Państwowego Gimnazjum, a później w latach 1935-39 do Liceum im. Stefana Batorego. W tym okresie został także członkiem 23. Warszawskiej Drużyny Harcerskiej im. Bolesława Chrobrego tzw. Pomarańczarni.

Posłuchaj

Sylwetka Jana Rodowicza - rozmowa Barbary Wachowicz z Adamem Gąsiorem. (PR, 1.08.1988) 9:03

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W październiku 1939 roku, kiedy ZHP przeszedł do działalności konspiracyjnej jako Szare Szeregi, Jan Rodowicz włączył się z kolegami z macierzystej drużyny do tej służby. W latach 1940-1942 uczestniczył w licznych akcjach Organizacji Małego Sabotażu "Wawer". Niedługo potem ukończył kurs Wielkiej Dywersji. Brał udział w akcji pod Arsenałem, odbiciu więźniów pod Celestynowem, likwidacji posterunku Grenzschutz w Sieczychach w ramach akcji "Taśma", wykolejeniu niemieckiego pociągu, wysadzeniu przepustu kolejowego pod Rogoźnem koło Przeworska.

• Akcja pod Arsenałem: odbić "Rudego" z rąk Gestapo. Posłuchaj wspomnień świadków
• Alek Dawidowski - bohater akcji pod Arsenałem
• Jan Bytnar "Rudy". Bohater Szarych Szeregów. Wspomnienia matki [POSŁUCHAJ]
• Mały sabotaż. "Trzeba było dążyć do podniesienia nastrojów społeczeństwa"

Jan Rodowicz (z prawej) z kolegami – Sławomirem Szymankiewiczem ps. Czarnota (z lewej) oraz Józefem Saskim ps. Katoda (w środku).

"Anoda" - jak mówili jego koledzy - "wprost palił się do działania". Za udział w brawurowej akcji pod Arsenałem 26 marca 1943 roku, podczas której odbito z rąk Gestapo Janka Bytnara ps. Rudy oraz innych więźniów, został przez gen. Stefana Grota-Roweckiego odznaczony Krzyżem Walecznych.

Posłuchaj

Wspomnienie o Janie Rodowiczu - rozmowa Krystyny Jagiełło z naczelnikiem Szarych Szeregów Stanisławem Broniewskim, ps. Orsza. (RWE, brak daty) 6:34

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Cztery razy ranny

W Powstaniu Warszawskim walczył w zgrupowaniu "Radosław". Czterokrotnie był ranny.

Powiązany Artykuł

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Na początku walczył na Woli, gdzie był zastępcą dowódcy 3. plutonu "Felek" 2. kompanii "Rudy" Batalionu "Zośka". Brał m.in. udział w walkach o Cmentarz Ewangelicki, a 9 sierpnia został ciężko ranny w czasie ataku na szkołę przy ul. Spokojnej. 11 sierpnia został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari V klasy. Otrzymał także stopień porucznika.

Stanisław Sieradzki ps. Świst był gościem audycji Andrzeja Matula i Barbary Wachowicz nadanej 1 sierpnia 1988 roku. Program poświęcony był Powstaniu Warszawskiemu. Sieradzki opowiadał o walkach, jakie toczył wraz z innymi żołnierzami na warszawskiej Woli.

- Niemiec zauważył schodzącego schodami Janka Rodowicza "Anodę". Padł strzał, Janek upadł. Byłem pół piętra wyżej i usłyszałem niesłychany łomot padającego człowieka. Kiedy dobiegłem na dół zobaczyłem, że to Janek. Ściągnąłem go na dół do naszych sanitariuszy - wspominał Sieradzki.

Posłuchaj

Stanisław Sieradzki o postrzeleniu Rodowicza w czasie Powstania Warszawskiego. (PR, 1988) 4:29

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Jan Rodowicz miał przestrzelone płuco, tuż nad sercem. "Świst" sam przenosił go do szpitala. Rodowicz szybko wylizał się z ran i wrócił do akcji.

• Stanisław Sieradzki "Świst". Jeden z bohaterów legendarnego batalionu "Zośka"
• Stanisław Broniewski "Orsza". Dowodził słynną Akcją pod Arsenałem

31 sierpnia po ewakuacji Starówki przedostał się kanałami wraz z grupą rannych żołnierzy Batalionu "Zośka" na Śródmieście. Na tydzień trafił do szpitala przy ul. Hożej, a później dołączył do kolegów walczących na Czerniakowie. 15 września został ponownie ranny, podobnie jak następnego dnia podczas transportu do szpitala.

Nocą z 17 na 18 września żołnierze armii Berlinga przewieźli go pontonem przez Wisłę na Pragę.

Losy powojenne

Po zakończeniu wojny zamieszkał z rodzicami przy ul. Lwowskiej. Ojciec - Kazimierz Rodowicz był profesorem Politechniki Warszawskiej. I na tę uczelnię po wojnie trafił też Jan. Początkowo studiował na Wydziale Elektrycznym, ale w 1947 roku przeniósł się na wymarzony kierunek - architekturę. Oprócz architektury interesowały go urbanistyczne plany odbudowy Warszawy, w których pragnął uczestniczyć. 

Wszystkie te plany zostały przerwane 24 grudnia 1948 roku. "Anoda" został aresztowany i przewieziony do siedziby Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Koszykowej. Był pierwszym aresztowanym żołnierzem batalionu "Zośka". W krótkich odstępach czasu następowały kolejne aresztowania byłych żołnierzy batalionu.

Zmarł po dwóch tygodniach w niewyjaśnionych okolicznościach. Ubecy próbowali wmówić rodzinie, że Jan Rodowicz popełnił samobójstwo. Najprawdopodobniej został zakatowany na śmierć. Miał wtedy 26 lat.

Prokuratura podała, że skoczył z okna IV piętra budynku. Niewykluczone, że został jednak z niego wyrzucony.

Pięć dni później ciało Jana Rodowicza bezpieka w tajemnicy przewiozła do zakładu pogrzebowego. Pochowano go w anonimowym grobie na Cmentarzu Powązkowskim. Rodzice o śmierci syna zostali powiadomieni dopiero 1 marca. Od grabarza dowiedzieli się, gdzie spoczywa jego ciało. Po przeprowadzeniu ekshumacji, trumnę przeniesiono do grobu rodzinnego na Starych Powązkach. Symboliczny grób Jana Rodowicza "Anody" znajduje się też w kwaterze na Łączce, na Powązkowskim Cmentarzu Wojskowym w Warszawie.

Posłuchaj

Odsłonięcie na Politechnice Warszawskiej tablicy upamiętniającej Jana Rodowicza - fragm. audycji. (RWE, 9.01.1989) 1:54

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Sprawa "Zośki"

Aresztowanie "Anody" było początkiem tak zwanej sprawy "Zośki". Bezpieka zatrzymała 32 osoby ze słynnego batalionu. Do więzień trafili też inni żołnierze Szarych Szeregów, członkowie walczących w Powstaniu Warszawskim batalionów: "Parasol" oraz "Miotła".

- Jego aresztowanie, jego śmierć była wielkim przeżyciem, wpłynęła na moje życie. Potem nastąpiła seria kolejnych aresztowań, dzień po dniu - mówił Stanisław Broniewski, naczelnik Szarych Szeregów, wspominając Jana Rodowicza.

Do rozpracowania tego środowiska Urząd Bezpieczeństwa wyznaczył blisko 30 funkcjonariuszy, pozyskano też 12 tajnych współpracowników. Ale nie wszystkich udało się złamać. Jednym z tych, który nie poszedł na współpracę z bezpieką był Stanisław Sieradzki ps. Świst. Na wolność wyszedł po 7 latach w 1956 roku.

Źródło: Polskie Radio