Marshall McLuhan. Twórca pojęcia "globalnej wioski"

31 grudnia 1988 roku w kanadyjskim Toronto zmarł Marshall McLuhan - jeden z najwybitniejszych i najpopularniejszych teoretyków komunikacji. Zawdzięczamy mu wiele oryginalnych teorii dotyczących środków masowego przekazu. Jedna z nich przewidziała nawet nadejście Internetu, "globalnej wioski", która umożliwi masową komunikację ludzi z całego świata. 

2024-12-31, 05:40

Marshall McLuhan. Twórca pojęcia "globalnej wioski"
Marshall McLuhan w 1967 roku . Foto: Wayne Miller / Magnum Photos / Forum

"Galaktyka Gutenberga"

Marshall McLuhan przyszedł na świat 21 lipca 1911 roku w mieście Edmonton położonym w zachodniej Kanadzie. Tematem kultury masowej zainteresował się już w latach 30. podczas studiów na Uniwersytecie Cambridge w Wielkiej Brytanii. Szczególnie zajmowały go wówczas kwestie związane z filmem i reklamą – w swoich artykułach rozpatrywał między innymi związki pomiędzy kinem a poezją. 

Na początku lat. 50. XX wieku McLuhan – od 1946 roku profesor literatury angielskiej na Uniwersytecie w Toronto - zwrócił się ku teorii komunikacji. Jego pierwsza ważna praca z tego zakresu, "Mechaniczna panna młoda: Folklor epoki przemysłowej", ukazała się w 1951 roku. Badacz dokonał w niej szczegółowej analizy wpływu reklamy na społeczeństwo i kulturę oraz roli mechanizacji i technologii w życiu człowieka. Niedługo potem zaczął badać nowy środek przekazu - telewizję. 

W 1962 roku ukazała się jedna z najpopularniejszych prac McLuhana – "Galaktyka Gutenberga" – w której po raz pierwszy zaprezentował światu swoją koncepcję "globalnej wioski". Według badacza ludzkość zaczęła wkraczać w "wiek informacji", co wkrótce doprowadzi do zdominowania świata przez środki masowego przekazu, które przełamią wszystkie obowiązujące bariery czasowe i przestrzenne. McLuhan zakładał, że powstanie nowe, globalne społeczeństwo myślące zupełnie inaczej, niż ludzie wychowani w kulturze druku. Wiele lat później, wraz z upowszechnieniem się Internetu, teoria badacza uzyskała potwierdzenie.

Posłuchaj

Felieton Mirosława Pęczaka "Szkiełko i oko" poświęcony Marshallowi McLuhanowi i jego teorii "globalnej wioski". (PR, 28.10. 1996) 7:46
+
Dodaj do playlisty

Przeczytaj również:

REKLAMA

"Medium jest informacją"

Teorie McLuhana spotkały się z zainteresowaniem ówczesnego środowiska naukowego, a nazwisko badacza z biegiem czasu stawało się coraz bardziej rozpoznawalne. Dwa lata po publikacji "Galaktyki", na rynku wydawniczym pojawiła się kolejna praca teoretyka – "Zrozumieć media". McLuhan stwierdził w niej, że "medium jest informacją". Oznacza to, że na sposób postrzegania świata przez ludzi i podejmowania przez nich decyzji wpływa forma przekazywania wiadomości (np. wizualna, muzyczna, za pomocą alfabetu lub słowa), a nie sama informacja. 

Przeczytaj również:

Idąc tym tropem badacz wprowadził podział mediów na dwie grupy - "gorące" i "zimne". Pierwsza kategoria objęła środki masowego przekazu, które - chociaż w stopniu wysokim - absorbują tylko jeden zmysł odbiorcy w odczytywanie znaczenia przekazywanej informacji: mowa tu np. o radiu i druku. Nadawana przez nie wiadomość jest co prawda wyrazista i szczegółowa, ale nie wymaga od człowieka zaangażowanego uczestnictwa. Grupa "zimna" natomiast - w której znalazły się m.in. telewizja i telefon - chociaż dostarcza powierzchowne i nieprecyzyjne informacje, to pobudza wyobraźnię odbiorcy i zmusza go do kooperacji. Zdaniem McLuhana to właśnie ostatnia z wymienionych kategorii miała wprowadzić prawdziwą rewolucję w sferze mediów masowych.

Posłuchaj

Felieton Mirosława Pęczaka "Szkiełko i oko" poświęcony Marshallowi McLuhanowi i jego koncepcji podziału mediów na "zimne" 8 "gorące". (PR, 29.10.1996) 7:04
+
Dodaj do playlisty

Gwiazda świata rozrywki i nauki

Jak podaje Terrence Gordon w swoim artykule "Marshall who?", opublikowanym na oficjalnej stronie internetowej poświęconej McLuhanowi, książka "Zrozumieć media" została przetłumaczona na blisko dwadzieścia języków i przyniosła badaczowi światową sławę. Kanadyjski badacz stał się protoplastą figury naukowca-gwiazdy massmediów, porównywalnego do dzisiejszych Jordana Petersona czy Slavoja Žižka. Do naukowca zaczęli przybywać goście z całego świata, chcąc zamienić z nim chociaż dwa zdania. O nawiązanie kontaktu z McLuhanem zabiegali m.in. artysta Andy Warhol, a także muzyk John Lennon i jego partnerka Yoko Ono. W 1967 roku amerykańska stacja telewizyjna NBC wyemitowała nawet specjalny program poświęcony autorowi teorii "globalnej wioski".

REKLAMA

Z biegiem czasu popularność McLuhana spadała, a jego kolejne dzieła nie cieszyły się już takim powodzeniem wśród czytelników. W połowie lat 70. XX wieku badacz ostatecznie zrezygnował z aktywnej działalności naukowej i publicznej, chociaż niekiedy udzielał jeszcze wywiadów i pojawiał się w mediach. W 1977 roku zagrał nawet epizodyczną rolę w filmie Woody'ego Allena "Annie Hall". Marshall McLuhan zmarł w grudniu 1980 roku.

jb

Podczas pracy korzystałam z artykułu Terrence'a Gordona "Marshall who?" z 2002 roku, opublikowanym na oficjalnej stronie internetowej poświęconej Marshallowi McLuhanowi (www.marshallmcluhan.com). 

Polecane

REKLAMA

Wróć do strony głównej