"Operacja praska". Ostatni akcent II wojny światowej w Europie
Kapitulacja III Rzeszy nie sprawiła, że wszystkie niemieckie oddziały złożyły broń. W Protektoracie Czech i Moraw walki trwały kilka dni dłużej. Brali w nich udział również Polacy.
2024-05-11, 05:40
11 maja 1945 roku zakończyła się "operacja praska". Były to ostatnie działania zbrojne podczas II wojny światowej w Europie.
Posłuchaj
Zwycięstwo Aliantów
Przyłączenie się Amerykanów do walk w Europie przesądziło o wyniku największego konfliktu w dziejach świata. Atak na Włochy w lipcu 1943 i, przede wszystkim, desant na Normandię w czerwcu 1944 roku (operacja "Overlord") zwiastowały porażkę Hitlera. Sukcesy aliantów na zachodnim froncie korelowały z ofensywą wojsk radzieckich na wschodzie. W początkach 1945 roku Armia Czerwona zajęła już całe terytorium II Rzeczypospolitej i parła w kierunku Berlina. Sowieci mieli wkroczyć do stolicy hitlerowskich Niemiec zgodnie z ustaleniami zawartymi w lutym 1945 roku na konferencji w Jałcie między Stalinem a Churchillem i Rooseveltem.
Wielka Trójka w Teheranie. Faktyczny koniec II Rzeczypospolitej
REKLAMA
77 lat temu w Jałcie Stalin wziął wszystko
Poczdam 1945. Stalin, Truman i Churchill dzielą Europę
Przeciwny takiemu rozwiązaniu był amerykański generał George Patton, znany powszechnie ze swojej niechęci do Sowietów. Na czele podległej mu armii zajął część Czechosłowacji i ruszył od południa ku sercu III Rzeszy.
- Patton został jednak zatrzymany rozkazami swoich zwierzchników. Berlin miał być dla Sowietów. To była decyzja polityczna – mówił prof. Andrzej Nowak w audycji "Historia żywa" w 2019 roku.
REKLAMA
Powstanie w Pradze
Walki o Berlin rozpoczęły się w drugiej połowie kwietnia. Ostatniego dnia tego miesiąca Adolf Hitler popełnił samobójstwo, a 2 maja stolica III Rzeszy skapitulowała przed Armią Czerwoną. Wydarzenia te zachęciły czeski ruch oporu do wystąpień antyniemieckich. 5 maja w Pradze wybuchło powstanie przeciwko okupantom.
Niemcy, mimo śmierci Fuhrera i upadku Berlina, nie złożyli broni. W podległym Rzeszy Protektoracie Czech i Moraw wciąż stacjonowało ok. 1 mln żołnierzy Grupy Armii Środek pod dowództwem feldmarszałka Ferdinanda Schörnera, którzy mieli zdecydowaną przewagę nad praskimi powstańcami. 6 maja w ich kierunku ruszyli żołnierze radzieccy zgrupowani w 1 Froncie Ukraińskim. Tak rozpoczęła się "operacja praska".
REKLAMA
Posłuchaj
- Jej celem było udzielenie pomocy toczącemu się powstaniu i równocześnie zlikwidowanie tego dużego zgrupowania wojsk niemieckich, które wokół Pragi się znajdowało – mówił na antenie Polskiego Radia w 1988 roku płk prof. Mieczysław Wieczorek.
8 maja III Rzesza ostatecznie skapitulowała, jednak w Czechach walki trwały dalej.
Udział Polaków
W ostatnich działaniach zbrojnych II wojny światowej brali udział również Polacy podporządkowani radzieckim dowódcom. W walkach o Berlin wykazała się 1 Armia Wojska Polskiego, natomiast w "operacji praskiej" uczestniczyła 2 Armia WP. Ta ostatnia, jeszcze pod koniec kwietnia, stoczyła z Niemcami krwawą bitwę pod Budziszynem. Dowodzący tą jednostką gen. Karol Świerczewski dał się zaskoczyć przez wroga, który zdołał wykonać rozpaczliwy kontratak. Starcie zakończyło się klęską i ogromnymi stratami wśród Polaków.
REKLAMA
- Świerczewski, który prawie nie wychodził ze stanu upojenia alkoholowego, nie był w stanie w ogóle zareagować na nową sytuację taktyczno-operacyjną i dopuścił się tak wielkich błędów, które spowodowały śmierć lub rany ponad 20 tys. żołnierzy jego armii. To była bezprecedensowa skala strat – stwierdził na antenie Polskiego Radia prof. Andrzej Nowak w audycji Doroty Truszczak.
Dzień przed kapitulacją Niemiec podwładni Świerczewskiego otrzymali rozkaz wymarszu w kierunku Pragi. Wśród ciągłych potyczek z nieprzyjacielem polscy żołnierze zdołali dojść do przedmieść miasta.
9 maja, Armia Czerwona wkroczyła do Pragi i otoczyła Niemców, próbujących wycofać się w kierunku terenów zajętych przez Amerykanów. Ostatecznie, 11 maja 1945 roku, Grupa Armii Środek poddała się Sowietom. Dziewięć dni po upadku Berlina i trzy dni po kapitulacji Rzeszy dobiegła końca "operacja praska", ostatni epizod II wojny światowej w Europie.
th
REKLAMA
REKLAMA