Sensacyjne odkrycie w kościele św. Ducha w Wilnie

Nieinwazyjne pomiary 

Rozległe podziemia dominikańskiego kościoła św. Ducha nazywane są "wileńskim królestwem zmarłych". Ta mrożąca krew w żyłach nazwa nie wzięła się znikąd, bowiem pod posadzką świątyni spoczywają szczątki kilku tysięcy osób. W ostatnim czasie z inicjatywy Instytutu Polonika przeprowadzono badania, których celem była inwentaryzacja podziemi, a także weryfikacja tezy o istnieniu więcej niż jednej podziemnej kondygnacji.

Badaniami w wileńskim kościele św. Ducha kierowali profesorowie z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie – Fabian Welc (Instytut Archeologii) oraz Anna Sylwia Czyż (Instytut Historii Sztuki). Przeprowadzili oni właśnie nieinwazyjne pomiary geofizyczne połączone ze skaningiem laserowym.

- Celem naszych badań było określenie zasięgu i stratygrafii pionowej podziemi, dokonanie wstępnej inwentaryzacji, a także skanowanie laserowe przyziemia. Kluczową kwestią była integracja danych pozyskanych z obu części: podziemi (krypt) i przyziemia (wnętrze świątyni) – powiedziała prof. Anna Sylwia Czyż. - Następnie wyniki badań nieinwazyjnych zostały zinterpretowane w kontekście źródeł archiwalnych i przemian stylistycznych wileńskiego kościoła dominikanów, co pozwoliło na ustalenie nowych faktów.

Dwukondygnacyjne podziemia

Jak poinformował Instytut Polonika "w ramach badań georadarowych wykonano łącznie ponad 200 profilowań w obrębie 6 poligonów pomiarowych o zróżnicowanych rozmiarach. Na tej podstawie, po analizie zarejestrowanych anomalii geofizycznych, jednoznacznie potwierdzono istnienie dwóch poziomów podziemnych galerii".

REKLAMA

Dwukondygnacyjne podziemia są rzeczą unikalną. Naukowcy przypuszczają, że zbudowano je po pożarze Wilna, który miał miejsce w 1610 roku.

- Ich układ powtarza zapewne kształt murowanej, pierwszej świątyni dominikanów, a więc tej z czasów Aleksandra Jagiellończyka (Wielkiego Księcia Litewskiego w l. 1492-1506, króla Polski 1501-1506 - przyp. red.). Krypty są lekko odchylone na osi SW-NE i nie wiążą się bryłą kościoła, łączą się natomiast z mniejszymi komorami grzebalnymi o odmiennej i zróżnicowanej chronologii - dodał prof. Fabian Welc. - Nie wychodzą one jednak poza obręb naw głównej i bocznych oraz prezbiterium, gdzie znajduje się osiemnastowieczna krypta dominikanów.

Przełomowych odkryć w kościele św. Ducha jest jednak więcej. Instytut poinformował również, że "wykonane dodatkowo skanowanie laserowe umożliwiło uzyskanie dokładnego planu kościoła, który ujawnił nie tylko duże zróżnicowanie wnętrza, ale również fakt jak bardzo dotychczasowe rzuty świątyni były uproszone i dalekie od rzeczywistości".

- Podczas badań udało się także częściowo wskazać mury fundamentowe z czasów Aleksandra oraz biegnący poprzecznie do kościoła mur ceglano-kamienny, na głębokości niespełna 4 metry – dodał prof. Welc.

REKLAMA

Polski kościół w Wilnie

Kościół św. Ducha, w którym przeprowadzono badania, został zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku, jednak pierwsza świątynia katolicka stanęła w tym samym miejscu jeszcze za czasów Jagiełły. W 1501 roku Aleksander Jagiellończyk przekazał kościół dominikanom. Świątynia uległa jednak zniszczeniu w czasie pożaru Wilna, który wybuchł w 1610 roku. Odbudowie świątyni nie pomogły wojny, m.in. najazd moskiewski w 1655 roku, ani kolejne pożary, które trawiły Wilno kilkukrotnie. Po pożarze z 1758 roku kościół został wybudowany od podstaw według projektu polskiego architekta Jana Krzysztofa Glaubitza i w tej formie przetrwał do dzisiaj.

Wileński kościół św. Ducha stanowi ważne miejsce dla polskiej społeczności, żyjącej na Litwie. W świątyni posługę sprawują polscy duchowni, a wszystkie msze święte odprawiane są w naszym języku.

Instytut Polonika/th