Jan Grudziński. Kapitan ORP "Orzeł"
Jan Grudziński, kapitan marynarki, dowódca ORP "Kujawiak" i ORP "Orzeł", inicjator ucieczki tego okrętu z portu w Tallinie. Kim był człowiek, który dowodził najsłynniejszym polskim okrętem podwodnym w czasie jego najbardziej brawurowych misji?
2023-10-14, 05:40
Polska Marynarka Wojenna w II wojnie światowej - zobacz serwis specjalny
Jan Grudziński urodził się w Kijowie. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości razem z rodzicami przeprowadził się do Lwowa. Tam uczył się w korpusie kadetów. Stefan Łaszkiewicz, kolega ze szkolnej ławy Grudzińskiego w książce "Szum młodości" wspominał przyszłego kapitana jako bystrego i zawadiackiego młodzieńca ze skłonnością do płatania psikusów.
W 1928 roku Grudziński ukończył w Toruniu Oficerską Szkołę Marynarki Wojennej. W swojej karierze pływał na transatlantyku MS "Piłsudski", ORP "Smok", dowodził okrętem ORP "Kujawiak", doglądał budowy ORP "Sęp" jako zastępca dowódcy i podobną rolę pełnił początkowo na ORP "Orzeł".
Nad "Orłem" dowództwo przejął po komandorze Henryku Kłoczkowskim, po wybuchu II wojny światowej, już po zawinięciu jednostki do neutralnego portu w Tallinie. To Grudziński był jednym z organizatorów ucieczki okrętu z internowania.
REKLAMA
Pod jego komendą "Orzeł" przedostał się przez Bałtyk i Cieśniny Duńskie do Wielkiej Brytanii oraz brał udział w brawurowej akcji zatopienia niemieckiego transportowca "Rio de Janeiro".
Jan Grudziński, razem ze swoją załogą i okrętem, zginął w okolicach cieśniny Skagerrak. Dokładne okoliczności zatonięcia okrętu i miejsce spoczynku wraku do dziś nie są znane.
Przez wiele lat w archiwach BBC znajdowała się płyta z rzekomym nagraniem głosu Grudzińskiego. Jan Nowak-Jeziorański odkrył jednak, że głos należy do oficera-mechanika na "Orle", Stanisława Pierzchlewskiego, zaś Grudziński był autorem tekstu. Posłuchaj, jak doszło do rozwiązania zagadki nagrania z 18 grudnia 1939 roku.
Posłuchaj
REKLAMA
bm
REKLAMA