Zbigniew Romaszewski. Działacz opozycji, obrońca praw człowieka

Legenda opozycji, człowiek niezłomny

Przyszedł na świat w Warszawie. Tu skończył szkołę średnią i studia. Z wykształcenia był fizykiem. Doktoryzował się w Instytucie Fizyki PAN w październiku 1980 roku.

W 1967 roku wraz z żoną Zofią Romaszewską zbierał podpisy pod petycją pracowników naukowych w obronie Adama Michnika. Po marcu 1968 w mieszkaniu Romaszewskich odbywały się dyskusje polityczne, na które zapraszano m.in. Ludwika Cohna, Edwarda Lipińskiego, Jana Nepomucena Millera, Marię Ossowską.

Od 4 lipca 1989 do 7 listopada 2011 nieprzerwanie zasiadał w Senacie RP, był wybierany kolejno jako kandydat bezpartyjny z Komitetu Obywatelskiego (1989), jako kandydat niezależny (1991) z NSZZ "Solidarność" (1993), Ruchu Odbudowy Polski (1997), Bloku Senat 2001 (2001) oraz w 2005 i w 2007 z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku nie uzyskał reelekcji, przegrywając z Markiem Borowskim, byłym działaczem PZPR. W 2011 Sejm wybrał Zbigniewa Romaszewskiego na członka Trybunału Stanu.

Posłuchaj

Za wyjątkowe zasługi dla Rzeczypospolitej Polskiej, w 2011 roku Zbigniew Romaszewski otrzymał Order Orła Białego. W rozmowie z Polskim Radiem przyznał, że jest wzruszony odznaczeniem (źr. IAR) 0:13

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Działacz Komitetu Obrony Robotników

W czerwcu 1976 po protestach robotniczych w Radomiu i Ursusie uczestniczył w organizowanej przez Komitet Obrony Robotników akcji pomocy represjonowanym. Od 1977 roku był członkiem Komitetu Samoobrony Społecznej KOR.

Posłuchaj, co Zbigniew Romaszewski mówił w rozmowie z portalem PolskieRadio.pl o działalności na rzecz obrony praw robotników w czerwcu 1976 roku:

Małżonkowie Romaszewscy kierowali Biurem Interwencyjnym KSS "KOR", rejestrującym przypadki łamania praw człowieka i niosące ofiarom bezprawia pomoc prawną i materialną. Na przełomie 1979 i 1980 zakładał Komitet Helsiński, organizację nadzorującą wprowadzanie w życie postanowień KBWE. Pod jego redakcją Komitet Helsiński opublikował Raport Madrycki, omawiający stan przestrzegania praw człowieka w PRL, w oparciu o konkretne, zarejestrowane przez Biuro Interwencji, przypadki łamania prawa.

W latach 1980–1981 kierował Komisją Interwencji i Praworządności NSZZ "Solidarność", został wybrany do prezydium Zarządu Regionu Mazowsze, a następnie do Komisji Krajowej. Był wielokrotnie zatrzymywany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa. Wraz z Zenobią Łukaszewicz zredagował książkę "Czerwiec 1976. Radom. Doniesienie o przestępstwie" (1981).

Podziemne Radio Solidarność 

W stanie wojennym ukrywał się. W broszurze "Sierpień 1980 – Grudzień 1981 – co dalej?", opublikowanej w marcu 1982, sformułował program scentralizowanego oporu, opowiadając się za powstaniem ośrodka kierowniczego podziemnej "Solidarności". W tym czasie zorganizował podziemne "Radio Solidarność". Pierwszą audycję nadano 12 kwietnia 1982 w Warszawie.

Powiązany Artykuł

Podziemne Radio Solidarość - zobacz serwis specjalny

- Miałem wrażenie, że cała Warszawa zamrugała do nas, a nasi koledzy na dachu przy Grójeckiej po prostu się popłakali - mówił Zbigniew Romaszewski w rozmowie z portalem Polskie Radio.pl w 2012 roku.

Posłuchaj

W 1982 roku, podczas stanu wojennego, Zbigniew Romaszewski zakładał podziemne Radio "Solidarność". Po latach wspominał, że pierwsza audycja z 12 kwietnia została nadana z dachu kamienicy przy ulicy Grójeckiej o godzinie 21-ej i trwała kilka minut.(arch.IAR) 0:26

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Posłuchaj całej rozmowy o początkach podziemnego Radia Solidrność:

8 maja 1982 roku razem ze Zbigniewem Bujakiem, Zbigniewem Janasem i Wiktorem Kulerskim powołał tajną Regionalną Komisję Wykonawczą NSZZ "Solidarność". 29 sierpnia 1982 został aresztowany i sądzony w dwóch kolejnych procesach twórców Radia Solidarność i KSS KOR, następnie więziony od 1982 do 1984. Został wtedy objęty opieką Amnesty International jako więzień sumienia.

Zobacz serwis specjalny:

Był głównym organizatorem Tygodnia Więźnia Politycznego (3–10 listopada 1985). W tym samym roku powołał z żoną Polski Fundusz Praworządności i został jego prezesem. Od grudnia 1986 kierował stworzoną w podziemiu Komisją Interwencji i Praworządności NSZZ "Solidarność", która zajmowała się dokumentowaniem przypadków represji i pomocą ofiarom. W 1988 współorganizował jawną, nielegalną I Międzynarodową Konferencję Praw Człowieka w kościele w Mistrzejowicach w Nowej Hucie.

Przed obradami Okrągłego Stołu napisał broszurę Minimalizm radykalny. Propozycje programowe dla NSZZ "Solidarność". W obradach Okrągłego Stołu zasiadał w podzespole ds. reformy państwa i sądów.

Posłuchaj

Wspominając w 2009 roku obrady "okrągłego stołu", wicemarszałek Senatu Zbigniew Romaszewski podkreślił, że nastroje społeczne w 1989 roku sprzyjały przemianom. Komunistycznej władzy mieli dość nie tylko opozycjoniści, ale także zwykli ludzie nie działający w strukturach nielegalnej wówczas "Solidarności". (IAR arch.) 0:19

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Posłuchaj

– Mam propozycję stworzenia niezależnego funduszu ochrony pracowników w okresie reformy – rozmowa ze Zbigniewem Romaszewskim o diagnozie sytuacji w Polsce po obradach Okrągłego Stołu. (RFI, 1989) 12:37

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W 2011 roku został odznaczony Orderem Orła Białego.

Zbigniew Romaszewski zmarł 13 lutego 2014 roku w Warszawie. 

im/mc