Na zachodzie Francji odnaleziono groby Polaków z grona Wielkiej Emigracji
Odkrycie to efekt poszukiwań prowadzonych przez Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji. Dzięki staraniom instytucji w ostatnich latach udało się odnaleźć i udokumentować około pięćdziesięciu nieznanych grobów uczestników Wielkiej Emigracji.
2023-11-02, 05:30
Powiązany Artykuł
Polska na wygnaniu. Wielka Emigracja pozwoliła nam przetrwać
Z ziemi polskiej do obcej
O odkryciu grobów uczestników Wielkiej Emigracji z prezes towarzystwa Barbarą Kłosowicz rozmawiał korespondent Polskiego Radia w Paryżu Stefan Foltzer. – O tej emigracji na prowincji niewiele mówiono, a teraz okazuje się, że oni również odegrali wielką rolę w odbudowie Francji w XIX wieku, w budowie dróg, kanałów, kolei. Dlatego polscy historycy w tej chwili zwracają się ku historii tej emigracji zapomnianej – mówiła Barbara Kłosowicz.
Posłuchaj
Szacuje się, że po zachodniej Francji rozproszonych było około czterech tysięcy uczestników Wielkiej Emigracji. Większość żyła w biedzie i zaledwie jedna czwarta mogła sobie pozwolić na wykupienie wieczystej koncesji na cmentarzu. – Pozostali spoczęli w grobach tymczasowych lub w grobach zbiorowych i nie został po nich żaden ślad, oprócz ewentualnego zapisu w księgach pochowków - opowiadała prezes Towarzystwa Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi.
REKLAMA
Nagrobki wiele mówią o życiu emigrantów. Większość musiała walczyć o przetrwanie i odkładała na bok sprawę Polski. – Oczywiście w okresach Wiosny Ludów czy powstania styczniowego to zainteresowanie Polską rosło, ale ono nie było na prowincji tak bardzo widoczne – zauważyła rozmówczyni Polskiego Radia.
Losy emigrantów
Wielu polskich emigrantów zapisało się w lokalnej historii francuskiej prowincji. W Péjoces niedaleko Dijon odnaleziono grób powstańca listopadowego i lekarza Rocha Woycikowskiego, który zdobył popularność dzięki przeprowadzanym operacjom guzów. – Pomnik w formie wysokiego obelisku z wapienia był wzniesiony z funduszy zebranych przez subskrypcje w 1895 roku, jak głosi napis na obelisku, za pierwszą we Francji operację usunięcia jajników – mówiła Barbara Kłosowicz.
Uczestnicy Wielkiej Emigracji przyczynili się też do rozwoju Francji. Powstaniec listopadowy i inżynier Józef Obalski przez wiele lat nadzorował roboty publiczne w Agen i budowę dróg w rejonie Nantes. Jego grób został odnaleziony w miasteczku Machecoul na granicy między Wandeą a Bretanią. Na nagrobku wyryto napis: "Polsko, Ojczyzno moja, Ty jesteś jak zdrowie. Ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto cię stracił".
Posłuchaj
REKLAMA
Część Polaków doświadczyła awansu społecznego, jak na przykład rodzina szewca i powstańca Macieja Dukacińkiego. Jeden z jego synów został kreślarzem, drugi uczył historii w prestiżowych szkołach i został udekorowany Legią Honorową, a jego wnuk zakończył karierę wojskową jako generał brygady armii francuskiej. Część rodziny spoczywa na cmentarzu Chartreuse w Bordeaux - jednym z najstarszych i najbardziej prestiżowych cmentarzy we Francji.
Towarzystwo
Istniejące od ponad 185 lat Towarzystwo Opieki nad Polskimi Zabytkami i Grobami Historycznymi we Francji zajmuje się nie tylko poszukiwaniami, ale też renowacją nagrobków. – Dzięki pomocy finansowej polskich władz w ciągu ostatnich 30 lat odnowiono ponad 160 nagrobków w różnych zakątkach Francji – mówiła Barbara Kłosowicz.
Prace prowadzone są na prowincji oraz w rejonie Paryża, między innymi na cmentarzu w Montmorency, zwanym "Panteonem polskiej emigracji", gdzie pochowano między innymi Adama Mickiewicza, Cypriana Kamila Norwida i Olgę Boznańską.
Posłuchaj
REKLAMA
IAR/mc
REKLAMA