Wikingowie cierpieli na próchnicę, ale radzili sobie z nią zaskakująco dobrze
Mieszkańcy wczesnośredniowiecznej Skandynawii powszechnie cierpieli z powodu próchnicy i bólu zębów. Zaskakujące jest to, że do leczenia tych przypadłości stosowali zaawansowane techniki, będące odległymi przodkami dzisiejszych praktyk stomatologicznych.
2023-12-17, 05:50
Naukowcy z Instytutu Odontologii Uniwersytetu w Göteborgu przebadali 3293 zęby 171 osobników. Czaszki wikingów odnaleziono w 2005 roku, kiedy wykopaliska w Varnhem w Szwecji odsłoniły pozostałości kościoła chrześcijańskiego, w pobliżu którego znajdował się cmentarz zawierający tysiące grobów Wikingów datowanych na X–XII wiek naszej ery. Zęby poddano badaniom klinicznym przy użyciu standardowych narzędzi stomatologicznych, sporządzono także zdjęcia rentgenowskie.
Próchnica u dorosłych i zdrowe zęby dzieci
Badania wykazały, że 49 proc. populacji wikingów z Varnhem miało jedną lub więcej zmian próchnicowych. To wynik podobny do tego, jaki odnotowuje się wśród innych populacji z tego okresu. Próchnicą było dotkniętych 13 proc. zębów osób dorosłych. Choroba występowała najczęściej na powierzchni korzenia. U kilku osób próchnica była na tyle poważna, że powodowała ból zęba. Jednakże dzieci z zębami mlecznymi – lub zarówno mlecznymi, jak i dorosłymi – były całkowicie wolne od próchnicy.
Powszechna wśród dorosłych była także utrata zębów. Badani dorośli stracili w ciągu swojego życia średnio 6 proc. zębów, z wyłączeniem zębów mądrości. Ryzyko utraty zębów wzrasta wraz z wiekiem, więc naukowcy zastrzegają, że procent chorych na próchnicę mógł być większy, a chore zęby po prostu wypadły.
- Modny wiking nosił futro z bobra
- Wikingowie zabierali czworonożnych pupilów na zamorskie wyprawy
- Aktywność słońca sprzed 1200 lat rzuca światło na morską ekspansję Wikingów
Jak wikingowie radzili sobie z próchnicą?
Zaskakujące okazało się dla badaczy to, w jaki sposób wikingowie radzili sobie z próchnicą i bólami zębów. Średniowieczni Skandynawowie stosowali cały wachlarz zabiegów.
- Wykryliśmy kilka oznak modyfikacji zębów przez Wikingów, w tym ślady używania wykałaczek, piłowania zębów przednich, a nawet leczenia zębów w przypadku infekcji – mówi Carolina Bertilsson, dentystka i współautorka badania.
Zdjęcie RTG, które uwidacznia zmiany próchnicowe na tylnych zębach trzonowych. Pośrodku rząd zębów ukazujący staranne posługiwanie się wykałaczkami oraz spiłowane zęby przednie. Na dole opiłowany otwór od korony zęba do miazgi – zabieg zmniejszający ból zęba i infekcję. Fot: Uniwersytet w Göteborgu/ Carolina Bertilsson i Henrik Lund Jednym z bardziej wyrafinowanych zabiegów było opiłowywanie zębów trzonowych, od korony zęba do miazgi, prawdopodobnie w celu zmniejszenia nacisku i złagodzenia silnego bólu zęba spowodowanego infekcją.
- To bardzo ekscytujące widzieć to, podobnie jak zabiegi stomatologiczne, które przeprowadzamy dzisiaj, kiedy nawiercamy zainfekowane zęby. Wydaje się, że wikingowie posiadali wiedzę na temat zębów, ale nie wiemy, czy sami wykonywali te zabiegi, czy też korzystali z pomocy - dodaje Carolina Bertilsson.
REKLAMA
Wyniki badań zostały opublikowane w czasopiśmie "PLOS ONE".
EurekAlert!/PLOS ONE/bm
REKLAMA